Co nam da ustawa metropolitalna?
13 października 2015
Rozmowa z Janem Grabcem, wiceministrem administracji i cyfryzacji, byłym starostą legionowskim, kandydatem na posła z listy Platformy Obywatelskiej.
- Po dwóch dekadach od pierwszych pomysłów udało się wreszcie stworzyć taki projekt ustawy metropolitalnej, który został zaakceptowany przez większość sejmową. To sukces, choć czas, w jakim osiągnięto ten cel - fatalny.
- Jestem wiceministrem od trzech miesięcy i trochę się czuję jak Krzysztof Kolumb. Cieszę się, że udało się tę sprawę doprowadzić do końca. Wcześniej jako starosta legionowski wielokrotnie to postulowałem. Przez ostatnie 20 lat były różne pomysły i projekty, począwszy od metropolii warszawskiej, poprzez projekt ustawy prof. Kuleszy i inne. Udało się. Ta ustawa, o ile zaakceptuje ją Senat, to nowe możliwości i szanse rozwoju dla obszarów wielkomiejskich - na przykład dla wszystkich gmin i powiatów położonych wokół Warszawy.
- W komisji senackiej PiS był przeciwny ustawie. Co prawda to niewiele zmienia, bo Platforma ma większość w Izbie Wyższej, ale czy nie obawia się Pan np. veta prezydenta Andrzeja Dudy?
- Dobrym znakiem jest to, że PiS wstrzymał się od głosowania w Sejmie. Poza tym veto byłoby "strzałem w stopę" dla kandydatów PiS w dużych miastach, dla których ta ustawa jest bardzo korzystna. Mam nadzieję, że w tej sprawie walka polityczna zejdzie na dalszy plan, a o wprowadzeniu ważnych przepisów w życie zadecyduje rozsądek.
- Co konkretnie da nam ustawa metropolitalna?
- Przede wszystkim poprawi się komunikacja aglomeracyjna. Skończą się spory gmin z Warszawą, kto za co płaci i ile. Ustawa wprowadza czytelny podział kompetencji i finansowania. Związek gmin otrzyma 4% dochodów z PIT od gmin, na terenie których działa oraz 5% z tej części PIT, która teraz trafia do budżetu państwa. Tak jest zapisane w projekcie, nad którym obecnie debatują senatorowie. Mam nadzieję, że tak pozostanie w wersji finalnej ustawy.
- Jak powstanie związek gmin?
- Rada Ministrów w drodze rozporządzenia określa granice obszaru metropolitalnego. Następnie rady gmin mają trzy miesiące na zajęcie stanowiska. Metropolia na obszarze określonym przez rząd powstanie, jeśli zgodzi się na to 70% gmin i 50% powiatów. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planami Ministerstwa Administracji, to 1 lipca 2016 zostaną powołane obszary metropolitalne, będą miały pół roku na przygotowanie się do działania i wystartują 1 stycznia 2017 r.
- Jak to będzie wyglądało w praktyce?
- Finansowanie i organizację komunikacji aglomeracyjnej przejmie związek gmin. Będą to dopłaty do wspólnego biletu, autobusy podmiejskie i L-ki, a także podmiejska kolej. Można np. stołeczny Zarząd Transportu Miejskiego w całości podporządkować metropolii, jeśli zgodzi się na to Rada Warszawy, ale też może powstać nowy "podwarszawski ZTM", może to robić bezpośrednio biuro związku gmin. Ustawa tego nie precyzuje, a jedynie daje nowe możliwości i kończy wieloletnie spory o to, która gmina ma więcej pasażerów a która więcej tzw. wozokilometrów.
- Kto będzie miał władzę nad metropolią?
- Będzie to rada, w skład której wejdą wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast oraz delegaci rad wszystkich szczebli samorządu na terenie związku gmin. Mogą to być np. obecni radni. Będzie obowiązywała zasada podwójnego głosowania. Pierwsze głosowanie zwykłą większością głosów, a drugie liczbą mieszkańców. Żeby osiągnąć swoje zamierzania, gminy będą musiały ze sobą współpracować. To także jest cel tej ustawy.
- Nowe przepisy są głównie po to, by usprawnić komunikację. Jakie inne zadania może przejmować związek gmin?
- Obligatoryjnie będzie zajmować się opiniowanie studium metropolitalnego, np. planowanym przebiegiem dróg. Ustawa daje też gminom możliwość przekazania metropolii innych zadań własnych. Aglomeracji stołecznej może dotyczy to w mniejszym stopniu, ale w Polsce jest wiele gmin, które chciałyby wspólnie prowadzić gospodarkę odpadami i ogłaszać jeden duży przetarg dla większego obszaru. Szpitale można przekazać metropolii, niektóre gminy chcą przekazać szkolnictwo. Wszystko zależy od radnych na danym obszarze. Jednak najważniejszym celem tej ustawy jest poprawa funkcjonowania komunikacji publicznej i jestem przekonany, że za kilka lat odczujemy znaczącą zmianę dzięki nowym przepisom.
- Dziękuję za rozmowę.
Rozmawiał Krzysztof Katner
