Z czego słynie Legionowo? Krótka historia fabryki guzików

Fabryka Guzików Męskich, Damskich i Uczniowskich "Eternus" była w międzywojniu jednym z najbardziej znanych legionowskich zakładów przemysłowych. Mieściła się przy ówczesnej ulicy Jasnogórskiej w okolicy dzisiejszej Parkowej. Niestety, budynek fabryczny znajdujący się na tyłach dużej drewnianej willi nie zachował się do czasów współczesnych.

Właścicielem wytwórni był zasłużony obywatel naszego miasta Stanisław Gierczyński. Założył ją w 1911 roku w Dąbrówce pod Jabłonną. Produkował pierwotnie guziki marki papierowej i sprzedawał je przed I wojną światową głównie do Rosji, a potem na rynku krajowym. Po parcelacji dóbr hrabiego Maurycego Potockiego w 1927 roku, właściciel przeniósł swój zakład do Legionowa. Gierczyński produkował w swej firmie przede wszystkim tanie guziki papierowe, z czasem rozszerzył asortyment na uszlachetnione guziki imitujące luksusowe i znacznie droższe produkty. Rynek zbytu był ogromny. Najchętniej kupowane guziki papierowe niszczyły się szybko, ale były tanie, a te od Gierczyńskiego na dodatek wyglądały na lepsze, więc były chętnie kupowane.

Do produkcji wykorzystywane były maszyny, z których część Gierczyński albo sam skonstruował albo też przerobił oryginały. W kwietniu 1935 roku fabryka zatrudniała około 50 pracowników, a jej wyroby coraz częściej trafiały na eksport.

Po wkroczeniu Niemców do Legionowa fabryka wciąż działała. Niedługo. W lutym 1940 roku Gierczyński został rozstrzelany w Palmirach, a wyznaczony przez hitlerowców zarządca komisaryczny zaczął w zakładzie montować latarki dla Wehrmachtu.

I tak historia legionowskich guzików się niestety zakończyła.

(wk)