Tajemnica willi Feiner w Falenicy

Nie są znane chyba żadne zdjęcia tego budynku. O willi Feiner milczą także książki. Dlatego kilka lat temu wybrałem się do Falenicy, by zbadać przeszłość tego miejsca. Pani Maria Mielczarek z ulicy Technicznej miała ponad dziewięćdziesiąt lat, gdy w 2006 roku opowiadała mi o tajemniczej budowli: - Właścicielem był bogaty Żyd z Warszawy. Dom był parterowy, ale piękny. Moja koleżanka przed wojną pracowała tam jako gosposia i mieszkała w stróżówce. Cała posesja ogrodzona była dekoracyjnym ogrodzeniem z drewna. Willę rozebrano po wojnie, kiedy mieszkańcy potrzebowali materiału na opał - wspominała pani Mielczarek.

Wagary pani Ireny

Sporo o willi wiedziała także pani Irena Kuklewicz, która urodziła się tutaj w 1920 roku. Jej ojcem był pierwszy wójt Falenicy - asesor Stefan Wronko. Jak podkreślała, był on prawdziwym inteligentem. Pan Feiner prowadził sklep z zastawą stołową przy placu Teatralnym w Warszawie. Pamiętam, bo jeździłam do szkoły w Śródmieściu, na Złotą, a gdy wraz z koleżankami chciałyśmy spóźnić się na matematykę, chodziłyśmy na spacery. Sklep Feinera mieścił się koło pałacu Jabłonowskich, gdzie przed wojną był ratusz warszawski - opowiadała Irena Kuklewicz. - To był pan, a nie stróż. Przez lata zasiadał w falenickiej radzie. Szanowali go nie tylko Polacy, ale także liczni na tych terenach Żydzi - wspominała. A co z willą Feiner? Nazwa budynku pochodziła od nazwiska właściciela. - Pan Feiner prowadził sklep z zastawą stołową przy placu Teatralnym w Warszawie. Pamiętam, bo jeździłam do szkoły w Śródmieściu, na Złotą, a gdy wraz z koleżankami chciałyśmy spóźnić się na matematykę, chodziłyśmy na spacery. Sklep Feinera mieścił się koło pałacu Jabłonowskich, gdzie przed wojną był ratusz warszawski - opowiadała Irena Kuklewicz.

Telefon do Feinera

Tymczasem co innego zdradza stołeczna książka telefoniczna na rok 1939. Przy placu Teatralnym nie odnotowano żadnego Feinera! Jedyni, których nazwiska opublikowano, to: A. C. Feiner, właściciel składu materiałów piśmiennych przy Nalewkach 39 (tel. 11-08-54) i mieszkania przy ul. Nalewki 25 (tel. 11-92-65), Adolf Feier (Ciepła 3, tel. 2-66-71) oraz Izaak Feiner (Ceglana 17 - dziś Pereca, tel. 6-86-89). Czy któryś z nich był właścicielem willi w Falenicy?

Falenica znana była z licznej społeczności żydowskiej. Przy ulicach Handlowej (dziś Walcowniczej) czy Wiązowskiej (dziś Technicznej) mieszkali Żydzi - w domach drewnianych i murowanych. Przy ulicy Nowej (dziś Bambusowa) była synagoga, zaś w zachowanym do dziś budynku przy Kłodzkiej 12/14 działała mykwa. Z kolei w willi Bajka przy ulicy Lokalnej 57 działał żydowski ośrodek pomocy społecznej "Medena" oraz dom starców "Ezra". Dyrektorował im pan Grunbaum.

Podobną do willi Feiner bramę miała willa Rose. Tkwiła w lesie jeszcze w latach dziewięćdziesiątych jako jedyna pamiątka po istniejącym kiedyś na tej parceli domu. Również rzekomo należała do Żyda. Ale kto dziś to wie?

Przemysław Burkiewicz