Oto ulica generała Rayskiego. Kim był?

Ludomił Rayski urodził się 29 grudnia 1892 r. w rodzinie powstańca styczniowego w Czasławiu pod Krakowem. Ojciec po powstaniu wyemigrował do Imperium Osmańskiego i uzyskał tureckie obywatelstwo. Młody Ludomił po wybuchu I wojny światowej należał do Legionów Piłsudskiego. Gdy do wojny przystąpiła Turcja, Rayski został powołany do osmańskiego lotnictwa. Latał bojowo w trakcie walk o Gallipoli. Pod koniec wielkiej wojny, w randze porucznika, własnym samolotem poleciał do Odessy, gdzie stacjonowały wojska gen. Lucjana Żeligowskiego. Został dowódcą jego eskadry lotniczej i na jej czele wrócił do ojczyzny.

W dwudziestoleciu międzywojennym uzyskiwał kolejne awanse i zajmował eksponowane stanowiska w armii.

Gen. bryg. pil. Ludomił Rayski
źródło: Wikipedia

Był m.in. pierwszym komendantem Wyższej Szkoły Pilotów w Poznaniu. Wraz z inżynierem Witoldem Rumbowiczem, dyrektorem Polskich Zakładów Lotniczych, dokonał udanego przelotu z Włoch do Polski nad Alpami. Pilotował Rayski.

W 1934 roku awansowano go do rangi generała brygady. Objął stanowisko dowódcy lotnictwa i podlegał Ministerstwu Spraw Wojskowych. Generał Rayski dążył do tego, by polskie wojsko korzystało z polskiego sprzętu. Chciał znacjonalizować cały przemysł lotniczy.

W 1939 roku po uzyskaniu odmowy zwiększenia nakładów państwowych na rozwój lotnictwa podał się do dymisji. Gdy na Polskę napadli Niemcy, jego prośby o przydział wojskowy zostały odrzucone. Dostał się do Francji, gdzie napisał polityczny "Memoriał paryski". Jego kontrowersyjna treść i odmowa wyjazdu do obozu w Cerizay zaprowadziły generała prosto przed sąd wojenny, który skazał go na 10 miesięcy więzienia. Wyroku nie wykonano. W 1941 roku po wielu perturbacjach przyjęty został do RAF. Gdy w katastrofie lotniczej na Gibraltarze zginął gen. Władysław Sikorski, to właśnie gen. Ludomił Rayski został dowódcą Polskich Sił Powietrznych na Wschodzie.

Gdy w katastrofie lotniczej na Gibraltarze zginął gen. Władysław Sikorski, to właśnie gen. Ludomił Rayski został dowódcą Polskich Sił Powietrznych na Wschodzie. Jako ochotnik brał udział w lotach nad Warszawę ze zrzutami broni dla powstańców warszawskich w 1944. Proces jego rehabilitacji (po wojnie wciąż ciążył na nim wyrok 10 miesięcy więzienia za odmowę wykonania rozkazu) trwał aż do 1977 roku - oczyszczono go z zarzutów w Londynie na 9 dni przed śmiercią. Gdy umarł, jego ciało zostało spopielone a urna złożona na cmentarzu South Ealing w Londynie. Sprowadzono ją do ojczyzny dopiero w 1993 roku. Prochy gen. Rayskiego spoczywają w Katedrze Polowej Wojska Polskiego.

Rayski nie jest jedynym patronem-pilotem w okolicy. Obok znajduje się ul. gen. Meriana Caldwella Coopera, który nie tylko walczył po stronie polskiej z bolszewikami w 1920 roku, ale zasłynął także jako współtwórca legendarnego filmu "King Kong". Ulica Rayskiego będzie przedłużeniem ulicy Coopera na południe. Z kolei ulica na przedłużeniu Człuchowskiej ma otrzymać nazwę "al. Ofiar Katynia", ale o tym zadecyduje dopiero Rada Warszawy.

Przemysław Burkiewicz