Nowe oblicze rzeki Długiej. Na razie koncepcja

Odcinek rzeki Długiej przepływającej przez Białołękę w części wschodniej ma 5,5 km. Jak w Mińsku Mazowieckim intensywnie pada deszcz, to u nas podnosi się poziom wody, gdyż jej początek jest w okolicach tego miasta. Rzeka, jak sama nazwa wskazuje, jest długa - ma ponad 45 km. Długa niemoc w sprawie Długiej
Wielkimi krokami zbliża się 10 rocznica odebrania samorządności warszawskim gminom i odłożenia na półkę bardzo wielu spraw. Jedną z nich jest zabezpieczenie wschodniej Białołęki przed powodzią. O tym jak niebezpieczna potrafi być rzeka Długa pisaliśmy w "Echu" wiele razy. W 1994 roku zalała kilkaset hektarów pól, na których dziś zbudowane są wielkie osiedla. W naszej dzielnicy zaczyna się w okolicach osiedla Nad Rzeczką, szkoły na ul. Zaułek i płynie do Kanału Żerańskiego.

Punkt wyjścia - badania

Na ostatniej sesji rady dzielnicy nastąpił wreszcie finał kilkuletnich działań radnych w sprawie utworzenia koncepcji modernizacji obwałowań rzeki Długiej.

Na etapie koncepcji, wykonanej na zlecenie dzielnicy Białołęka przez firmę "Waga-Bart" zbadano warunki geologiczno-geotechniczne podłoża i obwałowań przeciwpowodziowych. Wykonano 76 otworów wiertniczych o głębokości od dwóch do sześciu metrów, opracowano symulacje zachowań rzeki w zależności od warunków atmosferycznych.

Badania pokazały, że mamy bardzo zły stan techniczny obwałowań, mogą one przesiąkać i rozmiękać podczas dłuższego utrzymywania się wysokiej wody. Zbudowane są z piasków drobnych, w części nie zostały prawidłowo zagęszczone tj. są w stanie luźnym. Podłoże istniejących obwałowań jest gliniaste, zaś zwierciadło wody gruntowej zależne jest bezpośrednio od stanów wody w rzece Długiej.

Wyraźnie gorsze parametry geotechniczne obwałowań występują na odcinkach: Kobiałka - Mańkowska, Kąty Grodziskie, Grodzisk. Złe obwałowanie oraz dodatkowo niekorzystne podłoże pod wałami jest w rejonie Zdziarskiej i Mańkowskiej. Jeśli woda będzie się przelewać, to najszybciej w rejonie Wyszkowskiej, gdzie most zadziała jak tama. Podobnie jest w rejonie Zdziarskiej. Obszar zalewu Długiej na białołęckim odcinku jest bardzo duży - to ok. 10 km2.

Planując przebudowę wałów będzie trzeba analizować koszty dostosowania infrastruktury. Jeśli woda będzie się przelewać, to najszybciej w rejonie Wyszkowskiej, gdzie most zadziała jak tama. Obecnie przez rzekę przechodzi pięć mostów (na ul. Białołęckiej, Ostródzkiej, Zdziarskiej, Wyszkowskiej, Chudoby), znajdują się cztery budowle wodne (jazy, stopnie betonowe), 14 miejsc skrzyżowań infrastruktury technicznej (kanalizacje, wodociągi, oświetlenia, gazociągi), napowietrzna linia wysokiego napięcia i gazociąg wysokiego ciśnienia z trasą rzeki.

Klasa obwałowań - IV zamiast II

Biorąc pod uwagę, jaki obszar może zostać zalany przez rzekę, oraz czy teren jest zabudowany czy nie, definiuje się klasę obwałowań. Klasa mówi o ważności urządzenia hydrotechnicznego dla zabezpieczenia przeciwpowodziowego. Na cztery klasy, definiowane przez Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 kwietnia 2007 r. rzeka Długa otrzymała klasę drugą (II), czyli jedną z najwyższych.

Koncepcja - trzy propozycje rozwiązań

Koncepcja określa trzy warianty budowy obwałowania. Różnią się one m.in. rozstawą wałów, ich wysokością, budową koryta.

"Wariant techniczny" to wał najwyższy, projektowana korona będzie wyniesiona o 1,1 m powyżej istniejących obwałowań, jednocześnie pas terenu potrzebny na realizację przebudowy obwałowań jest najwęższy. Posiada koryto jednodzielne. Niesie za sobą konieczność przebudowania największej liczby infrastruktury mostowej.

"Wariant społeczny" rozszerza koronę obwałowań (2 x 5 m), jest w nim niższe obwałowanie i posiada koryto dwudzielne (6 m). W tym wariancie niedostosowane są mosty na ul. Zdziarskiej, Chudoby, Wyszkowskiej i Białołęckiej.

"Wariant ekologiczny" zmienia trasę rzeki, wprowadza koryto dwudzielne (3 m), ma obniżenie wałów i rozszerzenie korony obwałowań (2 x 9 m). Generuje najmniejszą liczbę mostów do przebudowania.

W koncepcji oszacowano koszty pozyskania gruntów - od 34 do 48 mln zł. Proponowane rozwiązania techniczne poprawiają warunki morfologiczne (głębokość rzeki i zmienność szerokości, struktura i skład podłoża rzek, struktura strefy nadbrzeżnej), jakość wód oraz ciągłość rzeki. Po ich wykonaniu jest szansa na pojawienie się ryb w rzece.

Nad rzeką Długą - klub sportowy, ścieżka rowerowo-rolkowa?

Podczas prac koncepcyjnych, zwróciłam uwagę, że nowe zmodernizowane obwałowania mogłyby umożliwić mieszkańcom aktywności rekreacyjno-sportowe.

W tym celu przeprowadziłam badania społeczne, przy udziale burmistrza Piotra Jaworskiego i Stowarzyszenia Moja Białołęka. Zapraszałam do nich również w "Echu" - "Zmieńmy razem Białołęckie Lasy. Czy po rzece Długiej chcemy pływać kajakiem?" W badaniu wzięły udział różne grupy mieszkańców, wśród nich najliczniejszą była młodzież gimnazjalna. Podobne spotkania zorganizowałam z dorosłymi oraz grupą ekspertów zajmujących się sportem, turystyką.

Wśród pomysłów znalazły się m.in.: ulokowanie ścieżki edukacyjnej przy urządzeniach hydrotechnicznych, tak aby cała klasa na wycieczce szkolnej mogła podejść i z bliska bezpiecznie obejrzeć konstrukcję, bądź zapoznać się z tablicami informacyjnymi; utworzenie ścieżki rowerowo-rolkowej/spacerowej przy wałach rzeki z infrastrukturą usługową (lokale gastronomiczne, serwisy rowerowe) oraz tarasy widokowe na koronach wałów; miejsca na kluby sportowe; przystań od strony Kanału Żerańskiego.

Koncepcja jest. Co dalej?

Drugim krokiem zmierzającym do realizacji inwestycji jest pozyskanie funduszy na etap opracowania projektu i sporządzenia dokumentacji wraz z uzgodnieniami. Przygotowanie projektu, jeśli będą na niego fundusze, zajmie około dwóch lat, potem będzie czas, aby sięgnąć po dotacje unijne. Obecnie wspólnie z radną miasta Aleksandrą Gajewską podejmujemy działania w sprawie prezentacji koncepcji podczas posiedzenia komisji ochrony środowiska Rady Warszawy.

Agnieszka Borowska
radna dzielnicy Białołęka, prezes stowarzyszenia Moja Białołęka

.