REKLAMA

refleks chlodnictwo 2024-11-21 1refleks chlodnictwo 2024-11-21 2refleks chlodnictwo 2024-11-21 0
Wawer

Historia

 

Głód, zarazy, powodzie. Tak się żyło w dawnym Wawrze

  29 maja 2017

alt='Głód, zarazy, powodzie. Tak się żyło w dawnym Wawrze'
źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-G-4642-1

"Od powietrza, głodu, ognia i wojny wybaw nas, Panie" modlili się dawni Polacy. Nie inaczej było w Wawrze...

REKLAMA

mazovia 20250625 2mazovia 20250625 0

... Urzecze: mała Holandia nad Wisłą Urzecze: mała Holandia nad Wisłą
Wawer i Wilanów łączy znacznie więcej, niż projekty dwóch mostów. Nadwiślańskie części obu dzielnic mają kilkaset lat wspólnej historii.
który jeszcze na początku ubiegłego wieku był terenem w dużej mierze rolniczym. Największe klęski żywiołowe i katastrofy zdarzały się jednak w stuleciu XIX. Głównym źródłem utrzymania ówczesnych mieszkańców była wtedy uprawa warzyw, w tym ziemniaków. Dolina Wisły była już wówczas pokryta kanałami, drogami na groblach, rowami, stawami i domami stojącymi na sztucznych pagórkach.

Było to dzieło osadników nazywanych Olędrami, oryginalnie pochodzących z Holandii, Niemiec i Pomorza. W epoce przedprzemysłowej byli oni mistrzami w ujarzmianiu najgroźniejszego żywiołu, z jakim nawet dziś musi mierzyć się Wawer: wody. Budowane przez Olędrów kanały i rowy melioracyjne były w stanie do pewnego stopnia przeciwdziałać wylewom Wisły, ale często to rzeka wygrywała. Aby uzmysłowić sobie skalę potencjalnych zniszczeń wyobraźmy sobie Wawer bez Wału Miedzeszyńskiego (powstał dopiero w latach 1906-1911) i wiosenną powódź.

Epidemia cholery

Między 1840 a 1850 rokiem dzisiejszy Wawer zmagał się z katastrofalnymi wylewami Wisły wielokrotnie. Uprawy ziemniaków, znajdujące się na terenie zalewowym, były regularnie niszczone. Na domiar złego przyszła epidemia cholery. Najpierw były wymioty i bóle brzucha, a na końcu śpiączka lub śmierć - wszystko przez bakterie, powodujące skażenie wody lub jedzenia, które w XIX wieku zabijały na całym świecie miliony ludzi. W okolice Warszawy cholerę przynieśli podobno rosyjscy żołnierze, tłumiący powstanie listopadowe. Później wracała jeszcze wielokrotnie, za każdym razem zabierając do grobów wielu spośród warszawiaków i mieszkańców okolicznych wsi.

Zaledwie dwa lata po cholerze przyszła zaraza ziemniaka. W XIX wieku uprawa tego warzywa, sprowadzonego z Ameryki Południowej, stała się na tyle powszechna, że w zasadzie rozwiązała w Europie problem głodu, ratując przed śmiercią z niedożywienia przede wszystkim najbiedniejszych. Oparcie diety na jednym warzywie mogło jednak mieć straszne skutki.

Znajdź swoje wakacje

Powyższe treści pochodzą z serwisu Wakacje.pl.

Zaraza ziemniaka

Zaraza zaczęła się jak zwykle niewinnie. Podczas wilgotnych dni na liściach ziemniaków pojawił się biały nalot, którego przy ówczesnym stanie wiedzy nikt nie był w stanie połączyć z obecnością zabójczego grzyba. Później, podczas wykopków okazało się, że bulwy są pokryte szarymi plamami i wgłębieniami. To był już jasny objaw zarazy, która przybyła na Mazowsze z Irlandii, zabijając wcześniej setki tysięcy osób.

Ilu ludzi zginęło wówczas w Wawrze? Nie wiadomo. Wiadomo, że dwa lata po zarazie ziemniaka powróciła cholera, a rok po niej Wawer znowu walczył z powodzią. Wreszcie przyszły lata 50., które upłynęły pod znakiem wylewów Wisły, a także katastrofalnych gradobić i ulew. Powódź roku 1862 była ostatnią z długiej serii. Kilka miesięcy po niej wybuchło powstanie styczniowe.

Dominik Gadomski
historyk, redaktor portalu tustolica.pl

Na podstawie:

* Janusz Myszczyszyn, "Społeczne i gospodarcze konsekwencje zarazy ziemniaczanej w latach czterdziestych XIX w." [w:] Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku, t. 13, 2014.

* Henryk Wierzchowski, "Zerzeń i jego historia", Warszawa 1999..

 

REKLAMA

bck orientalne bemowo 2bck orientalne bemowo 0

Komentarze

Ten artykuł nie ma jeszcze żadnych komentarzy. Twój może być pierwszy...

LINKI SPONSOROWANE

REKLAMA

moje bielany 002 3moje bielany 002 0
Wstąp do księgarni

REKLAMA

smaki zycia 2024-09-03 1smaki zycia 2024-09-03 2smaki zycia 2024-09-03 0

Najnowsze informacje na TuWawer

REKLAMA

bielany muzyka na wodzie 2bielany muzyka na wodzie 0

REKLAMA

san giovani ogolny 2021-09-29 nowy 2san giovani ogolny 2021-09-29 nowy 0

REKLAMA

cemat box 3cemat box 0

REKLAMA

Promocje Cyfrowe.pl
Promocje Cyfrowe.pl
Promocje Cyfrowe.pl

Misz@masz

Artykuły sponsorowane

REKLAMA

Kup bilet

Znajdź swoje wakacje

Powyższe treści pochodzą z serwisu Wakacje.pl.

Polecamy w naszym pasażu

Wstąp do księgarni

REKLAMA