Diabeł tkwi w szczegółach. Świdermajery zachwycają od pokoleń

"Świdermajer, styl nadświdrzański - nazwa drewnianej architektury letniskowej powstającej na przełomie XIX i XX wieku na południowy wschód od Warszawy, wzdłuż Kolei Nadwiślańskiej na tzw. linii otwockiej w letniskach Anin, Międzylesie, Radość, Zbójna Góra, Miedzeszyn, Falenica, Emilianów, Michalin, Józefów, Świder oraz w Otwocku" - tyle Wikipedia.

Świdermajer w Warszawie

Czytając suchy opis trudno sobie wyobrazić, z jak ciekawymi architektonicznie budynkami mamy do czynienia. Świdermajer jak nowy. Przywracają oryginalny kolor elewacji
Przy okazji remontu jednego z najcenniejszych budynków w dzielnicy możemy dowiedzieć się wiele o guście dawnych mieszkańców. Na drewniane ściany wraca... oliwkowa farba. Inicjatorem i protoplastą stylu nadwiślańskiego był Elwiro Michał Andriolli (1836-1893), ilustrator i... deweloper. Pomiędzy rzeką Świder a stacją kolejową Otwock założył on osadę Brzegi, a od 1880 roku na pustkowiu wśród sosnowego lasu wznosił drewniane wille letniskowe pod wynajem. To były zupełnie inne czasy. Warszawiacy nie tylko nie krytykowali wycinki drzew, ale wręcz zachwycali się każdym nowym budynkiem i szybko polubili nowe miejsce letniego wypoczynku.

- Wzmożone zainteresowanie wypoczynkiem wzdłuż linii otwockiej spowodowało, że drewniane wille i domy powstawały bardzo szybko - pisze stołeczny konserwator zabytków Michał Krasucki. - Właściciele starali się przyciągać letników nie tylko dobrymi warunkami pobytu, ale również estetycznym wyglądem drewnianych domów. Dlatego dużym zainteresowaniem wśród właścicieli letnisk cieszyli się cieśle, stolarze i snycerzy, którzy potrafili wykonać efektowne i eleganckie drewniane dekoracje, którymi przyozdabiali nowe domy.

Niesamowite detale

Rzemieślnicy często korzystali ze "Wzornika detalu snycerskiego" Bernharda Liebolda z 1880 roku. Autor zawarł w nim szereg szczegółowych rysunków prezentujących przykłady zastosowania różnego rodzaju drewnianych dekoracji. Rzemieślnicy i majstrowie budowlani zainspirowani jego wzorami tworzyli m.in. profilowane deski pokrywające elewacje, tzw. szalunek, oraz dekoracyjne elementy, jak szczyty, naczółki, balustrady, okiennice, werandy, drewniane gzymsy, a także finezyjnie opracowane narożniki.

- Nazwę "świdermajer" wymyślił Konstanty Ildefons Gałczyński, który w latach 1936-1939 mieszkał w podwarszawskim Aninie - pisze konserwator zabytków. - Napisał wiersz o tych malowniczych okolicach pt.: "Wycieczka do Świdra". Nazwa powstała z połączenia określenia stylu w sztuce i architekturze "biedermeier" i miejsca ulokowania willi, czyli okolic Świdra. Początkowo prześmiewcze określenie, z biegiem lat przyjęło się i zaczęto nim nazywać styl domów letniskowych budowanych na linii otwockiej.

(dg)