Zanim powstało Ferio. 100 lat historii
22 stycznia 2019
3 stycznia 2019 r. zmarł Jacek Szpotański. Gdyby historia potoczyła się trochę inaczej, byłby jednym z najbardziej znanych Polaków i odszedł jako prezes dużej europejskiej korporacji przemysłowej.
Jacek Szpotański (1927-2019) był synem Kazimierza, założyciela największej w międzywojennej Polsce fabryki aparatów elektrycznych, działającej m.in. w Międzylesiu. Gdyby nie wojna i komunizm, polska gospodarka byłaby dziś na poziomie porównywalnym z włoską czy hiszpańską.
W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat zakłady Szpotańskich z pewnością rozwinęłyby się do tego stopnia, że produkty z Międzylesia byłyby eksportowane za granicę a marka rozpoznawalna w całej Europie. Historia potoczyła się jednak inaczej - w 1945 roku fabryka została upaństwowiona przez komunistów. Syn właściciela nie miał okazji do odziedziczenia firmy, choć miał ku temu wszelkie kwalifikacje.
- Przez całe życie zawodowe związany był z elektroenergetyką (inżynier elektryk, absolwent Politechniki Warszawskiej) - czytamy w biogramie zamieszczonym przez wawerski ratusz. - Od 1953 roku aktywnie działał w Stowarzyszeniu Elektryków Polskich. Został dwukrotnie wybrany jego prezesem. Był także członkiem wielu organizacji technicznych, gospodarczych i społecznych; otrzymał liczne odznaczenia i wyróżnienia, także zagraniczne.
100 lat historii
W skład centrum handlowego Ferio Wawer wchodzą cztery, formalnie oddzielne hale fabryczne. Według rejestru zabytków trzy z nich powstały w latach 1900-1918, ostatnia, najmniejsza - w latach 1924-1939 (z tego samego okresu pochodzi mniej cenny budynek administracyjny, wpisany tylko do gminnej ewidencji zabytków). Ich historia zaczęła się pod koniec XIX wieku, gdy dzisiejsze Międzylesie było jeszcze wsią o egzotycznej nazwie Kaczy Dół.
Teren zajmowany dziś przez Ferio należał na początku XX wieku do Towarzystwa Akcyjnego Fabryki Wyrobów Metalowych Wawer, zajmującego się produkcją żelaznych łóżek angielskich. Następnie działała tam fabryka walców drogowych szwedzkiego przedsiębiorcy Nilsa Barrena a przez pewien czas produkowano wagony dla kolejek wąskotorowych.
- Od 1938 roku właścicielem wyremontowanych po I wojnie światowej zakładów była Fabryka Aparatów Elektrycznych K. Szpotański i S-ka - czytamy na stronie Ferio Wawer. - Fabryka została założona przez Kazimierza Szpotańskiego, pioniera przemysłu aparatów elektrycznych w Polsce. W czasie II wojny światowej fabryka była ośrodkiem walki i ruchu oporu, ostatecznie ocalała od zniszczenia.
Dominik Gadomski
historyk, redaktor portalu tustolica.pl
