Skarby w kolekcji UKSW. Najstarsze książki mają sześć wieków
17 stycznia 2022
Mało kto wie, że bielańska uczelnia może się pochwalić kolekcją około tysiąca starodruków. Znajdziemy wśród nich renesansowe egzemplarze Biblii i popularne w ówczesnej Europie poradniki "dobrego życia".
Księgozbiór biblioteki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego liczy ponad 300 tysięcy woluminów. Oprócz książek wypożyczanych na co dzień przez studentów znajdują się w nim niezwykle cenne księgi, przechowywane w magazynie zbiorów specjalnych, udostępniane i pokazywane tylko ze specjalnych powodów. Wiele z nich wymaga specjalistycznej, kosztownej konserwacji.
Kolekcja starodruków UKSW
- Posiadamy dwa inkunabuły, czyli najwcześniejsze drukowane księgi, które powstały przed 1501 rokiem - mówi kustosz biblioteczny dr Maciej Matraś. - Wyglądem zewnętrznym, krojem czcionek, układem kolumn naśladują one książki rękopiśmienne. Najstarszy nasz inkunabuł to "Zophihlogium" Jacobusa Magni lub Jacques'a Legranda wydany około 1475 roku w Strasburgu. Drugi to "Fortalitium fidei" napisany przez Alphonsusa de Spina, a wydany w Norymberdze w 1494 roku.
W kolekcji UKSW znajduje się również pierwodruk polskiego tłumaczenia Biblii księdza Jakuba Wujka, wydany w 1599 roku w Krakowie. Wyjątkową pozycję w księgozbiorze zajmuje "Gniazdo cnoty", czyli XVI-wieczny herbarz Bartosza Paprockiego. Kolekcję starodruków tworzy aktualnie 68 książek z XVI wieku, 318 z XVII wieku oraz 528 z XVIII wieku. Reprezentują one wszystkie dziedziny ówczesnej wiedzy, z przewagą piśmiennictwa religijnego. Dominują dzieła o charakterze teologicznym, prawniczym, filozoficznym, historycznym oraz liturgicznym i talmudycznym, a także encyklopedycznym i słownikowym. Niemal połowa kolekcji to spadek po bibliotekach Wydziałów Teologicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Warszawskiego, które zostały rozwiązane przez stalinowskie władze w latach 50. ubiegłego wieku. Cenne publikacje są przechowywane w magazynie Pracowni Starych Druków i Zbiorów XIX-wiecznych, gdzie temperatura i wilgotność powietrza są stale monitorowane.
Kosztowna konserwacja
- Każdy wolumin, zanim tutaj trafi, musi być odpowiednio zdezynfekowany - wyjaśnia dr Matraś. - Egzemplarz niezdezynfekowany może bowiem zakazić cały zbiór grzybem, pleśnią lub innymi drobnoustrojami. Proces dezynfekcji odbywa się w specjalnej komorze, w której książki są gazowane substancją eliminującą szkodliwe substancje.
Księgozbiór starych druków UKSW był dotychczas tylko w niewielkim stopniu wykorzystywany do badań naukowych. Jest to związane ze stanem ich zachowania: większość woluminów wymaga pilnej konserwacji. Biblioteka UKSW od siedmiu lat systematycznie stara się o pieniądze z programów ministerialnych.
(dg)
