Pajdakowo Pajdakowi
10 października 2003
Nie zaproszono ich na otwarcie ulicy. O tym, że Antoni Pajdak jest jej patronem, córka dowiedziała się całkiem przypadkowo. Mieszkańcy szarych bloków, popularnie zwanych pajdakowem, postanowili ten błąd naprawić.
Antoni Pajdak urodził się 7 grudnia 1894 r. we wsi Biskupice, w powiecie Wieliczka. Tam też ukończył szkołę podstawową. Po ukończeniu podstawówki wyjechał do Krakowa, aby rozpocząć naukę w gimnazjum im. Nowodworskiego. W okresie gimnazjalnym należał do Związku Walki Czynnej, a potem do Związku Strzeleckiego, w którym ukończył szkołę oficerską. Został również członkiem PPS. W 1914 r. ukończył gimnazjum. W sierpniu tegoż roku przeszedł szlak bojowy I Brygady w 5 pułku legionistów. Brał udział w wielu bitwach, m.in. pod Krzywopłotami, pod Łowczówkiem, pod Konarami, pod Koszycami (gdzie był ranny), pod Kostiuchnówką nad Styrem i nad Stochodem.
Po wojnie rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim na wydziale prawa.
W 1920 roku zgłosił się jako ochotnik do Wojska Poskiego, ale nie brał udziału w wojnie.
W 1922 roku ukończył uniwersytet z tytułem doktora prawa. Pracował na różnych stanowiskach w administracji państwowej, będąc m.in. wicestarostą w Koninie, Słupcy. W 1928 r. został burmistrzem Radomska.
W 1931 r. wrócił do Krakowa, gdzie prowadził kancelarię adwokacką aż do wybuchu II Wojny Światowej.
W 1939 r. z ramienia PPS został wybrany wiceprezydentem Krakowa, jednak wybuch wojny uniemożliwił mu objęcie tego stanowiska. We wrześniu 1939 r. powołano go jako oficera rezerwy z przydziałem do wojewódzkiej komendy policji. W październiku 1939 r. wrócił do Krakowa, gdzie rozpoczął działalność konspiracyjną w PPS. Działał w krakowskim obwodzie ZWZ, a potem AK. W roku 1943 rząd w Londynie powołał go na stanowisko Zastępcy Delegata Rządu na Kraj. W rządzie Polski Podziemnej reprezentował WRN (kryptonim PPS-u). Brał czynny udział w Powstaniu Warszawskim.
W marcu 1945 r. został aresztowany przez NKWD, następnie przewieziony do Moskwy i skazany na pięć lat więzienia w słynnym procesie szesnastu. Po odbyciu kary więzienia został jako jedyny z tego procesu dodatkowo skazany na pobyt na Syberii, gdzie pracował jako drwal.
Do kraju wrócił w połowie 1955 r. Pracował jako radca prawny i członek zespołu adwokackiego. Pod koniec lat sześćdziesiątych podpisał się pod pierwszymi listami protestującymi przeciwko naruszaniu przez władze praworządności.
W 1976 r. był jednym z założycieli Komitetu Obrony Robotników. Od tego czasu wielokrotnie szykanowany, zatrzymywany, rewidowany, a 10 marca 1981 roku ciężko pobity przez "nieznanego sprawcę". Przez wiele tygodni lekarze walczyli o życie 87-letniego Pajdaka. Po powrocie do zdrowia brał czynny udział w pracach "Solidarności" - m.in. był honorowym członkiem Społecznego Komitetu Obchodów 25. Rocznicy Poznańskiego Czerwca.
Odznaczony Krzyżem Niepodległości, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Armii Krajowej, czterokrotnie Medalem Wojska Polskiego, oraz przez Rząd Londyński pośmiertnie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta.
Zmarł w 1988 r.
Działalność Antoniego Pajdaka miała tragiczny wpływ na losy jego rodziny. Żona i córka zostały aresztowane w 1947 r. Żona po trzech tygodniach zginęła w Urzędzie Bezpieczeństwa w Krakowie. Córce, Wiesławie Pajdak postawiono zarzut próby obalenia siłą ustroju państwa. Faktycznie zamknięto ją za uporczywe próby szukania pomocy dla ojca odbywającego karę w moskiewskim więzieniu. Miała 24 lata. Osadzono ją w pawilonie XI więzienia mokotowskiego w Warszawie, w celi 43. Celę obok zajmował Jerzy Śmiechowski, syn oficera Armii Krajowej i prawnuk generała z powstania styczniowego Józefa Śmiechowskiego, Żołnierz Konfederacji Narodu, a potem Narodowych Sił Zbrojnych.
Oboje, jak wtedy to nazywano "pozostawali w śledztwie". Więźniowie z takim statusem nie mieli żadnych praw. Ona pozostawała w śledztwie 14, a on 11 miesięcy. Któregoś dnia w grudniu 1947 r., zastukała w ścianę sąsiedniej celi. Ze zwykłej ciekawości. Kto tam siedzi? Stukała alfabetem Morse`a. Odpowiedział w ten sam sposób. Przez pierwsze dni nieporadnie. Potem coraz sprawniej. Po kilku tygodniach doszli do takiej perfekcji, że opowiadali sobie filmy i książki. On był "Ju", a ona "Mała". 9 marca 1948 r. zapytał, czy poczeka na niego i wyjdzie za niego za mąż. Odpowiedziała: "Tak".
Wiesławę zwolnili w styczniu 1949 r. Śledztwo wobec niej zostało umorzone. 24 maja 1950 roku została ponownie aresztowana. Jacek Różański, znany z okrucieństwa funkcjonariusz Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego pytał, czy to prawda, że chce wyjść za tego bandytę Śmiechowskiego. Pół roku trzymali ją w piwnicach przy Koszykowej. Potem została przeniesiona do więzienia przy Ratuszowej. Jesienią 1951 r. odbył się proces, skazano ją na 6 lat i przewieziono do więzienia w Grudziądzu. Z Jerzym porozumiewała się za pośrednictwemj jego ojca.
W lutym 1953 r. Jerzy Śmiechowski wyszedł na wolność. 3 marca złożył oficjalne podanie do władz więziennictwa o pozwolenie na ślub z Wiesławą Pajdakówną. 30 marca otrzymał formalną zgodę. 9 kwietnia 1953 r. w więzieniu w Grudziądzu odbył się ich ślub. 3 maja 1953 r. Wiesławę objęła amnestia.
W połowie sierpnia 1955 r. Państwo Śmiechowscy powitali na peronie Dworca Wschodniego ojca Wiesławy - Antoniego Pajdaka.
JK
Wykorzystano fragmenty tekstu Dariusza Baliszewskiego "Miłość alfabetem Morse'a", Newsweek 7/2003 z 16.02.2003 r.
