Legionowo obchodzi urodziny. Burzliwa historia miasta
2 czerwca 2017
źródło: Muzeum Historyczne w Legionowie
Niedawno podczas uroczystości obchodów Święta Konstytucji 3 Maja, Legionowo jako miasto, również obchodziło swoją uroczystość - 65. urodziny. Z tej też okazji włodarze wraz z mieszkańcami wkopali w parku Solidarności "kapsułę czasu".
Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów Józefa Cyrankiewicza z 3 maja 1952 roku osadzie Legionowo został nadany ustrój miejski. W granice miasta zostały wówczas włączone także dwie gromady Bukowiec oraz Łajski - Grudzie. Postanowiliśmy niejako otworzyć "kapsułę czasu" dla czterech - naszym zdaniem - miejsc i zakładów, które miały największy wpływ na historię naszego miasta.
Nie jeden a sześć dworców w Legionowie
Pierwszy dworzec stanął w dzisiejszym Legionowie w 1877 roku, a stacja nazywała się jeszcze Jabłonna. Budynek stacyjny był niewielki, jednopiętrowy, drewniany z charakterystycznymi zdobieniami w stylu wiejskim. Stacja obsługiwała głównie letników przyjeżdżających do Jabłonny i na letnisko Gucin. Jednak gdy w 1892 roku na terenie dzisiejszego Legionowa zlokalizowany został duży carski garnizon z trzytysięczną załogą, na stacji zaczął się prawdziwy ruch, tym bardziej że zbudowana została także trasa do Zegrza. Budyneczek dworcowy pękał w szwach, ale przetrwał do 1915 roku, kiedy to wycofujące się oddziały rosyjskie go spaliły. Rok później Niemcy oddali do użytku prowizoryczny budynek, który przetrwał następne 20 lat. Stacja cały czas nosiła nazwę Jabłonna, dopiero w 1934 roku została zmieniona na Legionowo. Niebawem powstały też dwie kolejne stacje w naszym mieście: Przystanek Legionowo i Legionówek (dziś Legionowo Piaski). Ruch kolejowy stale rósł, więc w końcu lat 30. zbudowany został nowy dworzec - jeden z nowocześniejszych w ówczesnej Polsce. Został wzniesiony w duchu architektury funkcjonalizmu. W październiku 1944 roku wycofujący się żołnierze niemieccy wysadzili go w powietrze. Po wojnie, pod koniec lat 40-tych, kolej postawiła kolejny w historii Legionowa dworzec - zielony drewniaczek. Służył przez lata, dopóki nie został zamieniony na... kontener. Po ponad 30-latach zastąpiło go Centrum Komunikacyjne otwarte w ubiegłym roku.
Od balonów, przez spadochrony, aż do namiotów
Wszystko zaczęło się w 1921 roku, gdy do Legionowa przeniesiono z Poznania Centralne Zakłady Aeronautyczne, zajmujące się produkcją i remontami balonów wojskowych. W pierwszych latach istnienia zakład zajmował się głównie naprawianiem powłok balonów z importu, dopiero w 1924 roku uruchomił własną produkcję, już pod nazwą Centralne Zakłady Balonowe. Największe sukcesy przyszły jednak pod koniec lat 30-tych. Kres przedsiębiorstwu położyła II wojna światowa, na szczęście nie na długo. Po wojnie reaktywowano Warsztaty Remontowe Spadochronów, które z czasem przekształciły się w Zakłady Sprzętu Technicznego i Turystycznego Aviotex.
Powszechna Spółdzielnia Spożywców
Legionowskie "Społem" zostało powołane do życia w grudniu 1939 roku, a więc blisko cztery miesiące po wybuchu II wojny światowej. 25 stycznia 1940 roku odbyło się pierwsze organizacyjne zebranie spółdzielców w prywatnym mieszkaniu Lucyny i Bronisława Gemzów, którzy byli jednymi z pierwszych członków spółdzielni. Na tym zebraniu przyjęto statut spółdzielni pod nazwą Spółdzielnia Spożywców "Samopomoc". Głównym celem działalności spółdzielni była pomoc w zaopatrzeniu ludności, rozdział artykułów kontyngentowych, a także udzielanie pomocy Polakom walczącym z okupantem - głównie tym, którzy ukrywali się przed represjami wroga. Pierwszy sklep spółdzielni uruchomiono 7 lutego 1940 roku. Podczas ewakuacji ludności związanej z przejściem działań frontowych, która miała miejsce jesienią 1944 roku, majątek spółdzielni został rozgrabiony. Jednak przez lata sklepy działały i dobrze spełniały swoją funkcję. 26 listopada 1981 roku powołano "Społem" Powszechną Spółdzielnię Spożywców w Legionowie, która działa do dziś.
Fabryka wielkiej płyty
Fabryka Domów w Łajskach powstała w czasach gierkowskiego przemysłowego boomu. Władze realizowały wtedy ideę "miasta - satelity" lokalizując na północnych terenach Legionowa cały kompleks przemysłowy, czyli Inżynierię, Kombinat Instalacji Sanitarnych, Bistyp. W 1971 roku opracowano plan zagospodarowania przestrzennego Legionowa uwzględniający budowę w Łajskach producenta budynków wielorodzinnych, a przy okazji budowę "Osiedla Jagiellońska" dla 15 tysięcy mieszkańców. Były to czasy, gdy nasze miasto nie było jeszcze gigantycznym blokowiskiem. Z wielkiej płyty produkowanej w Łajskach zbudowano osiedla, które funkcjonują do dziś. Pierwszym budynkiem wybudowanym z elementów wyprodukowanych w "fabryce domów" był blok nr 26. Po 1989 roku fabryka jako Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego "Mazowsze" nie poradziła sobie w warunkach gospodarki rynkowej. Ale nawet jeśli od początku była ekonomicznym niewypałem epoki PRL, to bez niej dzisiejszego Legionowa by nie było.
Oprac. DB
