Co na Bródnie jest stare a co nowe?
18 kwietnia 2016
Ciekawe, że część Bródna, na której dominują nowe osiedla, to Stare Bródno, a część, gdzie ostały się fragmenty starej zabudowy to Nowe Bródno. Paradoks? Nie, po prostu historyczna zaszłość, którą może warto przypomnieć.
Bródno wcale nie brudne
Zetknąłem się z dość wariackim tłumaczeniem, że nazwa musi pochodzić od tego, że przedmieścia były kiedyś zaniedbane, zakurzone, no co tu dużo mówić...po prostu brudne. Bródno w latach 70. przeszło metamorfozę, nie pierwszą w swojej historii. I pewnie nie ostatnią, bo wciąż powstają tu nowe osiedla, a budowa metra znów ma zmienić charakter głównych ulic. Czy na lepsze? Ale gdyby tak było, musiałby tę nazwę wymyślić jakiś analfabeta albo dyslektyk. W rzeczywistości Bródno wywodzi swą nazwę od płytkiego brodu przez przepływającą przez jego historyczny teren rzekę Brodnię.
Już w XI wieku istniał w rozlewiskach tej rzeki umocniony gród, którego pozostałości można dziś oglądać w Lasku Bródnowskim. W następnym stuleciu gród jednak nagle opustoszał. Dlaczego? Nie wiadomo. Wróćmy jednak do sprawy Starego i Nowego Bródna.
Stare i Nowe
Pierwsze odnotowane informacje o istnieniu wsi królewskiej Bródno pochodzą z XV wieku, a w XVI wieku potwierdzono dokumentami przynależność Bródna do dóbr królewskich. Wielką sławą cieszyła się także duża karczma przy Drodze Bródnowskiej, która otrzymała potem za patrona św. Wincentego a Paulo. Na początku XVII wieku założono po sąsiedzku folwark. Powstała nowa wieś, która szybko się rozrastała i już w XVIII wieku były w niej aż dwa młyny.
Ot i wszystko jasne. Utarło się wieś starszą nazywać Starym Bródnem, nowszą zaś - Nowym. Obie wsie były potem wielokrotnie niszczone - podczas potopu szwedzkiego, insurekcji kościuszkowskiej, wreszcie powstania listopadowego.
Okres intensywnego rozwoju Bródna nadszedł wraz z budową kolei żelaznej i otwarciem stacji Praga w 1875 roku. Do 1880 roku rejon obu wsi i okolic zamieszkiwało już niemal tysiąc mieszkańców.
Od drewnianego przedmieścia do betonowych blokowisk
W roku 1875 władze rosyjskie wytyczyły pas przyforteczny obejmujący również teren Bródna. W pasie tym zakazane było wznoszenie domów murowanych wyższych niż jedna kondygnacja. W efekcie Bródno stało się zaniedbanym, praskim przedmieściem bez urządzeń komunalnych, zabudowane nędznie i byle jak. Do roku 1911 stawiano tutaj niemal wyłącznie domy drewniane. W 1916 r. na terenie Bródna 97% budynków stanowiły zabudowania drewniane.
W roku 1916 wieś Nowe Bródno przyłączono do Warszawy, co przyniosło ożywienie ruchu budowlanego. Wybrukowano wiele dróg, rozpoczęto budowę wodociągów i kanalizacji. Tymczasem wciąż istniała wiejska gmina Bródno, obejmująca wieś Stare Bródno. Dopiero w 1951 roku znalazła się w granicach miasta. Gdy więc na Nowym Bródnie ukształtował się już z grubsza układ ulic i miejska zabudowa, Stare Bródno było niejako zabudowywane od nowa. Na terenach, które dziś noszą nazwę Bródna Podgrodzia na początku lat 60. zaczęto rozbudowę osiedli mieszkaniowych, która trwała jeszcze w latach 70. Osiedla na miejsce drewnianej zabudowy zaczęto budować także na Nowym Bródnie w efekcie granice między dwiema częściami ostatecznie się zatarły. Zniknęła główna ulica Nowego Bródna - Białołęcka. Dziś nikt już także nie pamięta, jak biegły ulice Sądowelska, Wąsowska, Jeżycka, czy Żytomierska.
Bródno w latach 70. przeszło metamorfozę, nie pierwszą w swojej historii. I pewnie nie ostatnią, bo wciąż powstają tu nowe osiedla, a budowa metra znów ma zmienić charakter głównych ulic. Czy na lepsze? Czas pokaże.
(wk)
