Z psem na cmentarz?!

	Autor jest wiceprzewodniczą-cym rady dzielnicy Targówek

W naszej dzielnicy od dłuższego czasu mamy jednak do czynienia z jeszcze gorszym zjawiskiem i w do-datku na większą skalę. Pewna część mieszkańców z okolicy ul. Wincentego, od strony ronda Żaba "zaba-wia" swoje domowe zwierzątka zapewniając im roz-rywkę oraz skupienie dla czynności fizjologicznych na zabytkowym Cmentarzu Żydowskim. Przeraża mnie brak szacunku dla kości zmarłych, niezależnie od tego, jakiego byli wyznania. Myślę, że gdybym pozwolił własnemu psu wysiusiać się na czyimś kato-lickim grobie znajdującym się na Cmentarzu Bród-nowskim, to słusznie spotkałaby mnie za to odpo-wiednia kara. Jednak najwidoczniej jedni zmarli są bardziej szanowani od innych, o czym przekonała mnie zgłoszona w ubiegłym roku niestosowna inter-wencja grupy mieszkańców Targówka, którzy poczuli się oburzeni "represjami" ze strony straży miejskiej. Otóż "źli" strażnicy kilkakrotnie wypisali im mandaty za wy-prowadzanie psów na teren Cmentarza Żydowskiego. Oczywiście żadnej inter-wencji na rzecz tych osób nie podjąłem i nigdy też nie będę się wstawiał za tak obrzydliwymi praktykami. Codziennie widzę tam właścicieli psów próbujących przedostać się ze swoimi "milusińskimi" przez uszkodzone fragmenty ogrodzenia (de facto ciągle niszczonego przez wandali) i wtargnąć na teren nekropolii. Kilka dni temu zauważyłem nawet zdeterminowanego właściciela amstafa, który bezczelnie starał się sforsować bramę główną cmentarza od strony ul. Wincentego.

Zapewne niewielu amatorów psich spacerów zdaje sobie sprawę, że przecha-dzają się po ludzkich kościach, chociaż wygląd tego miejsca przypomina dziś raczej mały las. Burzliwa historia nie oszczędziła większości nagrobków, co nie oznacza, że nie mamy odpowiednio uszanować szczątków ludzkich znajdujących się na owym terenie. Warto również spojrzeć na to miejsce pod kątem ochrony zabytków i zachowania pamięci historycznej. Obiekt ten powstał w drugiej połowie XVIII w. z inicjatywy bankiera Szmula Zbytkowera, a zgodę na utworzenie kirkutu wydał król Stanisław August Poniatowski. Mimo że w większości pochowani zostali tu ludzie biedni, to obok Szmula Zbytkowera znaleźć można również inne znane nazwiska, np. rodziny Bergsonów, Nissenbaumów czy Sonnenbergów. Tutaj też spoczywa Abraham Stern, człowiek nauki, wybitny wynalazca, członek Warszawskiego Towa-rzystwa Naukowego, którego prawnukiem był Antoni Słonimski. W czasie wojny hitlerowcy zniszczyli cmentarz, a nagrobki wykorzystali do budowy dróg i innych tego typu przedsięwzięć. W 1947 r. do wspólnej mogiły złożono szczątki Żydów, ekshumowanych na terenie całego miasta. Potem cmentarz był już tylko niszczony i wykorzystywany jako swoisty kamieniołom i zasób surowców budowlanych. Co jakiś czas w Warszawie odkrywane są nagrobki zabrane z tego miejsca. Nawet miesiąc temu na terenie ogrodu zoologicznego znaleziono mnóstwo macew, z któ-rych zrobione zostały krawężniki. Władze Pragi Północ zapewniają, że nagrobki zostaną zwrócone i niebawem znajdą się z powrotem na Targówku.

Z wielu tysięcy nagrobków do dziś zachowało się zaledwie ok. tysiąca. Obecnie obiektem tym opiekuje się Fundacja Nissenbaumów. Niestety miejsce to wciąż nie może zaznać należytego spokoju. Na cmentarzu często dochodzi do chuligańskich wybryków, notorycznie parkują tu samochody handlarzy, a przechodnie często wy-rzucają swoje śmieci. Czas najwyższy, aby wreszcie coś zrobić na rzecz społecz-nego poszanowania tego wspólnego dla historii dwóch narodów miejsca.

Sebastian Kozłowski