PRL...?
27 stycznia 2006
W ciągu ostatnich tygodni na terenie powiatu trwają konsultacje społeczne dotyczące PRL-u. Wypowiadają się na ten temat i urzędy gmin i organizacje pozarządowe powiatu legionowskiego.
W ramach konsultacji społecznych chciałbym wtrącić tu swoje trzy grosze. Przyjęty przez radę powiatu plan będzie miał istotny wpływ na politykę inwesty-cyjną w powiecie.
Powiat legionowski jaki jest, każdy widzi. Rozwoju tego regionu na pewno nie możemy opierać o przemysł ciężki czy kopalnie. Należy jasno powiedzieć, że dochody z turystyki, drobnej przedsiębiorczości i usług mogą nam pozwolić na rozwój. Prócz niewątpliwych walorów turystycznych i rekreacyjnych chciałbym zwrócić uwagę na dodatkowy atut naszego powiatu - jego historię.
Zacznijmy od gminy Jabłonna
Najstarsze wzmianki dotyczące Chotomowa pochodzą z roku 1387 kiedy to była erygowana tam parafia. Dziś w tym miejscu stoi Kościół p.w. Wniebowzięcia NMP. Po kilku kościołach drewnianych obecny kościół wzniesiono w stylu neogotyckim w latach 1861 - 1865.Perełka, czyli Pałac w Jabłonnie. Budowa pałacu rozpoczęta została na zlecenie ówczesnego właściciela Jabłonny biskupa płockiego, późniejszego prymasa, Michała Poniatowskiego w roku 1774 według projektu architekta Dominika Merliniego.
Dawny zajazd. Ten zabytkowy budynek jest usytuowany naprzeciwko bramy wjazdowej do pałacu w Jabłonnie. Został wzniesiony przed rokiem 1834, jako karczma z zajazdem i kuźnią.
Prastarym traktem handlowym, czyli szosą strużańską udajmy się do gminy Nieporęt.
Kiedy Zygmunt III Waza w roku 1596 przeniósł swą siedzibę z Krakowa do Warszawy, pojawił się problem lokalizacji dworu myśliwskiego. Wybór padł na Nie-poręt, leżący w głębokiej puszczy w widłach Wisły i Narwi. Puszcza nadnarwiańska obfitowała w liczne cieki wodne, stąd też król Zygmunt III nakazał "zebrać wody z puszczy" i tak powstał Kanał Królewski. Jako wotum po zwycięstwie nad Szwedami kazał Jan Kazimierz wybudować kościół w Nieporęcie.
W czasie I wojny światowej koszary w Białobrzegach były miejscem interno-wania oficerów Legionów Polskich, którzy odmówili przysięgi na wierność cesarzowi niemieckiemu.
Przez most nad Zalewem Zegrzyńskim udajemy się do gminy Serock. Serock jest jednym z najstarszych miast na Mazowszu. Gród rozwijał się w XI-XIII wieku. Pierwsza wzmianka o Serocku pochodzi z dokumentu datowanego na 1065 r. Miasto w 1417 roku uzyskało od księcia Janusza I prawa miejskie. W latach 1807 - 1808 Napoleon polecił zbudować tu twierdzę.
Najciekawszym na Mazowszu zachowanym przykładem tzw. "kostiumu francuskiego" w architekturze jest Pałac Radziwiłłów w Jadwisinie, wzniesiony w latach 1896-1902. Jeśli chodzi o datę najstarszego osadnictwa to wygrywa bezsprzecznie gmina Wieliszew.
Najstarsze ślady osadnictwa na terenie gminy Wieliszew pochodzące sprzed 8000 lat p.n.e. odnalezione zostały na terenie wsi Komornica. Kultura nazwana "komornicką", jako jedna z najstarszych odkrytych na kontynencie europejskim obejmowała swym zasięgiem część Polski, Niemiec, Danii a także płd. Szwecję. Na terenie gminy znajduje się szereg stanowisk archeologicznych: wieś Krubin - ze śladami osadnictwa ciągnącymi się od 3 tysiąclecia p.n.e. we wsi Łajski - z okresu kultury halsztackiej, a także we wsiach Olszewnica Stara, Skrzeszew i Kałuszyn. W Wieliszewie, na wydmowym wzniesieniu, tzw. Górze Sztachera odkryto mezoli-tyczne obozowisko otwarte z pozostałościami osadnictwa myśliwych i rybaków sprzed 7 tys. lat (słynne "groby kloszowe z Wieliszewa"). Wzmianki dotyczące terenów gminy Wieliszew znajdujemy w dokumentach związanych z aktami fundacyjnymi kościołów. Konsekrowany w 1294 roku kościół w Nowym Dworze Mazowieckim był filią nieistniejącego już kościoła parafialnego w Okuninie, którego akt założenia datuje się na XI wiek. Najstarsza wieś - Wieliszew wymieniana jest wśród posiadłości klasztoru w Czerwińsku już w 1254 roku. Wieś Góra z kolei została wspomniana w wieku XV jako część dóbr rodziny Nałęczów. Kolejnym właścicielem majątku i pałacu (pozostały dziś niestety jedynie ruiny) był kandydat na następcę tronu Stanisław Poniatowski. Pałac ten gościł wielu znakomitych gości - przebywali tu Ignacy Krasicki, Stanisław Trembecki i Józef Wybicki.
Miasto Legionowo
Ma nieco krótszą historię, data otrzymania praw miejskich - 1952 r. nie powala na kolana, ale osada, która powstała na skrzyżowaniu szlaków komunikacyjnych: Kolei Nadwiślańskiej i Traktu Kowieńskiego ma bogatą przeszłość. Budynki dawnych koszar rosyjskich, (szkoda, że tak zaniedbane) mogłyby przyciągnąć wielu turystów. Znakomite Zbiory Historyczne Miasta Legionowa dają świetny obraz historii tego miasta.Z powodu braku miejsca wymieniłem tylko niektóre zabytki i fragmenty historii, przyznam subiektywnie, ale nie o poprawność historyczną w tym tekście chodzi. Uważam, że Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Legionowskiego powinien uwzględnić prezentację wszystkich walorów powiatu w tym również jego walorów historycznych.
Kiedy już ucichnie szczęk bitew po wyborach samorządowych i wykonamy "budżet wyborczy" czyli chodniki na czerwono, krawężniki na biało, trawa na zielono - a wszystko po to, by zadowolony wyborca oddał władzę we właściwe ręce, może znajdziemy chwilę, by zastanowić się nad tym, jak to bogactwo historyczne, które mamy, dobrze zaprezentować.
W artykule skorzystałem z opracowań umieszczonych na witrynach interne-towych gmin Jabłonna, Nieporęt, Serock i Wieliszew.
Janusz Kubicki
radny powiatu legionowskiego
