Poznaj bardzo ciekawą historię Wawra
7 marca 2014
źródło: Facebook: Praga Południe XX wieku
Gościem kolejnego spotkania z cyklu "Z tamtej strony Wisły" prowadzonego przez Praską Ferajnę był Mikołaj Węgier, przewodnik miejski i twórca internetowej encyklopedii o Warszawie "Warszawikia". Tym razem uczestnicy wybrali się na wirtualny spacer po dzielnicy Wawer. Kogo nie było - zapraszamy i my!
Wśród niskich zabudowań i licznych terenów leśnych często możemy spotkać kapliczki i miejsca pamięci, związane z wydarzeniami wojennymi. Jednym z bardziej znanych jest Pomnik Pomordowanych Mieszkańców Wawra położony przy ulicy 27 grudnia, odsłonięty w 1944 roku. Powstał on dla upamiętnienia publicznej egzekucji 107 mieszkańców Wawra i Anina, która miała miejsce w nocy z 26 na 27 grudnia 1939 r.
Ogromny wpływ na rozwój tego rejonu miała budowa linii kolejowej zwanej Nadwiślańską. W 1877 r. otwarto w Wawrze stację kolejową. Na początku XX wieku wybudowano także tory kolejki kursującej od mostu Kierbedzia do Karczewa.
Wtedy właśnie zaczęły na terenie Wawra powstawać liczne letniska: w Falenicy, Miedzeszynie, Radości, Międzylesiu, Aninie.
Jak stare jest tutejsze osadnictwo?
Jednymi z najstarszych wawerskich osiedli są Zerzeń i Zbytki. Na tych terenach znaleziono cmentarzysko pochodzące z epoki żelaza. Z kolei stojący przy Trakcie Lubelskim 157 Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, jest jednym z najstarszych w Warszawie. Jego historia sięga początku XV wieku, kiedy wzniesiono tu drewniany kościół ufundowany przez rodzinę Zerzeńskich(!). Spłonął on w XVII wieku, a na jego miejsce w latach 1880-1888 wzniesiono nowy, już murowany budynek w stylu neogotyckim. Wtedy też powstał cmentarz przy dzisiejszej ul. Cylichowskiej.
Od połowy XIV w. pojawiają się w różnych dokumentach nazwy wsi takie jak: Zerzeń, Wólka Zerzeńska, Borków, Falenica, Zagóźdź, Zastów. Dość starą historię ma także osiedle Las, które było kiedyś wsią szlachecką. Pierwsze wzmianki o wsi pojawiają się w dokumentach w XV wieku. W XVII wieku wieś przeszła w posiadanie Adama Kazanowskiego, zaś nazwę zmieniono na Koło. Inne źródła podają też nazwę "Tomków Las". W 1727 roku osadę przyłączono do dóbr wilanowskich (historyczna nazwa dóbr ziemskich skupionych wokół pałacu w Wilanowie, obejmujących trzy klucze: Wilanów, Chojnów i Zastów).
Gmina Wawer powstała w XIX wieku. Początkowo objęła tereny takie jak: Wawer, Wygoda, Kawęczyn, Gocławek, Grochów, Kamionek, Saska Kępa, Gocław, Zastów, Kaczydół (dzisiaj Międzylesie), Stara Miłosna i Żurawka.
Falenica z kolei już w 1924 roku miała prawa miejskie. Tuż przed wybuchem II wojny światowej jej teren obejmował: Stary i Nowy Wawer, Zastów, Starą Miłosnę, Międzylesie, Anin (który w 1939 r. powrócił do Wawra), Wiśniową Górę, Pochulankę, Zbytki, Las i Zerzeń.
Ciekawe ulice Marysina
Przejeżdżających przez osiedle Marysin mogą zainteresować ciekawe nazwy ulic: Króla Maciusia czy Starego Doktora. Oczywiście związane są one z postacią Janusza Korczaka, którego pomnik odsłonięto w 1979 roku przy ulicy Korkowej 135/137. Powstał on dla upamiętnienia pobytu Janusza Korczaka z wychowankami w pobliskim ośrodku "Różyczka".
Inna ciekawa historia wiąże się z ulicą Edisona. Pod numerem 1 stoi Kamienica Wolframów, którą zbudowano w latach 30. dla rodziny Emila Wolframa, z pochodzenia Holendra, wójta gminy Wawer. Ulicę także planowano nazwać nazwiskiem wójta, jednak ten stanowczo się sprzeciwił. Dlatego nazwano ją nazwiskiem Edisona, który był twórcą żarówki. Jak wiadomo, w żarówkach jest... wolfram.
Świdermajery i nie tylko
Prawie we wszystkich częściach Wawra można znaleźć słynne świdermajery - drewniane budynki z charakterystycznymi ażurowymi ozdobami na werandach i gankach oraz szpiczastymi wykończeniami dachów. Twórcą specyficznego stylu budownictwa był Michał Elwiro Andriolli, który czerpał inspiracje z budownictwa mazowieckiego, rosyjskiego i alpejskiego. Nazwę stylu wymyślił po II wojnie światowej Konstanty Ildefons Gałczyński.
By zobaczyć świdermajery, wystarczy udać się do Anina, w okolice Trawiastej i Poprzecznych.
Ciekawym przykładem z kolei architektury modernistycznej jest dom na ul. Ogórkowej z wkomponowanym drzewem w obszarze przydomowego tarasu. Podobno stoi tam do dzisiaj. Zaprojektował go inżynier Jan Bogusławski.
Jednym z ciekawych miejsc w Międzylesiu jest Plac UNICEF położony w pobliżu Centrum Zdrowia Dziecka. Szkoda, że w tej chwili jedynie służy kierowcom jako parking...
Spotkanie odbyło się w środę 19 lutego o 19:00 w lokalu W Oparach Absurdu.
kz
Wszystkie zdjęcia pochodzą z fanpage na Facebooku: Praga Południe XX wieku.
