Oddaj starą lodówkę!

Stare, zużyte i zepsute to elektrośmieci, szkodliwe dla środowiska i niebezpieczne dla zdrowia. Nie wolno ich samemu demontować i wyrzucać do śmietnika. To nie-bezpieczne i grozi grzywną.

Zużyte sprzęty elektryczne i elektroniczne (w skrócie ZSEE) należą do odpa-dów niebezpiecznych i dlatego należy je oddawać do specjalnych punktów zbiera-nia. Tylko odpowiednie przetworzenie i unieszkodliwienie zawartych w nich substan-cji nie jest szkodliwe dla zdrowia i środowiska. Jednocześnie pozwala na oszczęd-ności: na przykład ze zużytego komputera można odzyskać 3,8 kg cennego alu-minium.

Złapią, zapłacisz do 5 tys. zł

Podobnie jak w pozostałych krajach Unii Europejskiej i u nas obowiązują przepisy regulujące kwestie zagospodarowania elektrośmieci. Od dwóch lat mamy ustawę o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, zgodnie z którą obowiązkiem wszystkich mieszkańców jest prawidłowe pozbywanie się elektrośmieci: oddawanie ich do punktów zbierania.

Wyrzucanie zużytych sprzętów razem z innymi odpadami lub porzucanie w miejscach niedozwolonych jest zakazane - grozi za to kara grzywny do 5 tys. zł. Niestety wciąż jeszcze wielu z nas o tym nie wie albo ignoruje przepisy. Najlepszy dowód stanowią okolice śmietnikowych altanek, gdzie wciąż spotyka się porzucone stare lodówki, telewizory, odtwarzacze itp. A przecież w każdej dzielnicy działa punkt zbierania elektrośmieci, gdzie nieodpłatnie można zostawić zużyty sprzęt.

- Elektrośmieci przyjmują także prowadzone przez nas punkty - mówi Grzegorz Skrzypczak, dyrektor organizacji ElektroEko, największej w Polsce organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego, która wraz z Fundacją Nasza Ziemia prowadzi akcję edukacyjną wśród mieszkańców o obowiązku oddawania zu-żytego sprzętu lub możliwości pozostawiania go w sklepach przy zakupie nowego. - Punkty zbierania sprzętu zlokalizowane są w każdej warszawskiej dzielnicy, więc nie ma kłopotu z dotarciem do nich. To bardzo ważne, by z tych punktów korzys-tać, bowiem w Polsce co roku sprzedaje się około 550 tys. ton sprzętu elektrycz-nego i elektronicznego, a z tego zbieranych jest zaledwie 152 tys. ton.

Prowadzona od kwietnia tego roku akcja informacyjno-edukacyjna przyniosła już pierwsze efekty. Od czasu jej rozpoczęcia zebrano w Warszawie ponad 280 ton elektrośmieci. Najnowsze dane wskazują, że ponad jedna czwarta warszawiaków oddaje sprzęt do punktów skupu, a jedna piąta zostawia go w sklepach przy za-kupie nowego. To dobry początek, ale wciąż za mało.

Na początku drogi

- Chcemy nauczyć mieszkańców, że wszystko co działa z użyciem kabla, nadaje się do przetworzenia, zawiera cenne surowce, które można ponownie wykorzystać - podkreśla Mira Stanisławska-Meysztowicz, prezes Fundacji Nasza Ziemia. - Podczas tegorocznego Dnia Ziemi w połowie września rozpoczęliśmy kolejny rok edukacji ekologicznej, tym razem nastawionej właśnie na zagospodarowanie elektrośmieci.

Pracy edukacyjnej nie zabraknie i dla Fundacji, i dla ElektroEko, bo wciąż lu-bimy chomikować w domach drobne urządzenia - stare ładowarki czy żarówki energooszczędne, a wielkogabarytowe oddawać na złomowiska, dokąd nie powinny trafiać.

We współpracy z Ministerstwem Środowiska, Politechniką Warszawską, Zarzą-dem Oczyszczania Miasta, ElektroEko prowadzi kampanię "Elektrośmieci? Przynieś z mieszkania do punktu zbierania" oraz program edukacji ekologicznej dla szkół "Każdy uczeń wie, co robić z ZSEE". Organizacja pomaga też gminom przy tworze-niu i prowadzeniu punktów zbierania ZSEE.

Jolanta Zientek-Varga

Najbliższe punkty zbierania elektrośmieci:

• Autoryzowany punkt zbierania elektrośmieci przy urzędzie dzielnicy Białołęka, Warszawa ul. Modlińska 197 obok Urzędu Stanu Cywilnego czynny w każdą sobotę w godz. 10-16.
• Punkt dla Warszawy i okolic: Stena sp. z o.o., ul. Chełmżyńska 180 Warszawa, 022 587-58-16, czynny całą dobę siedem dni w tygodniu
• W Legionowie i okolicach można oddać stary sprzęt w sklepie przy zakupie nowego.

Pięć zasad gospodarowania elektrośmieciami

• Nie wyrzucaj! Lasy, rowy, złomowiska, śmietniki to nie miejsce na ZSEE. Sta-nowią zagrożenie dla zdrowia i środowiska, ponieważ zawierają szkodliwe sub-stancje chemiczne, przedostające się do gleby, wody i powietrza.
• Oddaj do punktu zbierania lub sklepu! Przy zakupie nowej świetlówki, odkurza-cza, radia czy lodówki - oddaj zużyty sprzęt. Pamiętaj, że w każdej dzielnicy jest punkt bezpłatnego oddawania elektrośmieci.
• Nie demontuj sam! Demontaż powinien być wykonany w specjalistycznych za-kładach przez doświadczonych techników.
• Nie chomikuj! Kiedy kupisz nowy sprzęt, stary oddaj komuś, kto z niego sko-rzysta albo oddaj do punktu zbierania.
• Oszczędzaj energię i surowce! Jeżeli musisz wymienić sprzęt, zastąp go bar-dziej ekonomicznym, spełniającym standardy ochrony środowiska. Wymień przestarzałe urządzenia, zużywające dużo prądu na energooszczędne.

Co jest w środku?

Sprzęty elektryczne i elektroniczne zawierają liczne substancje szkodliwe. Są to:

• Rtęć - w niektórych świetlówkach. Jeśli trafi do zbiorników wodnych, powoduje u ludzi i zwierząt zaburzenia wzroku, słuchu, mowy, koordynacji ruchów, żucia i połykania.
• Związki bromu - w komputerach. Powodują schorzenia układu rozrodczego oraz problemy neurologiczne.
• Kadm - w bateriach urządzeń elektrycznych. Zaburza czynności nerek, funkcje rozrodcze, powoduje chorobę nadciśnieniową, wywołuje zmiany nowotworowe, deformuje kości.
• PCB, czyli związki chemiczne, pełnią w urządzeniach funkcje chłodzące, smaru-jące i izolujące. Powodują m.in. uszkodzenia wątroby, zaburzenia neurolo-giczne i hormonalne, osłabiają odporność.
• R-12, czyli freon - w klimatyzatorach i lodówkach, pełni funkcję chłodniczą. Jest szkodliwy dla warstwy ozonowej. Od 1998 r. nie wolno go stosować w urządze-niach elektrycznych, jednak występuje w urządzeniach starszego typu.
• Azbest - w urządzeniach elektrycznych i elektronicznych. Wywołuje m.in. pylicę azbestową i raka płuc.