Męczący trądzik

Występuje głównie u ludzi młodych, początek choroby przypada na okres dojrzewania, często trochę nawet go wyprzedza i zwykle kończy się wraz z zakończeniem tego okresu. Możemy się więc spodziewać trądzika pomiędzy 12 a 18 rokiem życia. U dzieci poniżej 12 roku życia zmiany trądzikowe występują rzadko (ok. 7%), natomiast coraz częściej obserwuje się późniejszy początek trądzika tj. po 20 roku życia i jego przedłużone utrzymywanie się nawet do trzydziestego czy czterdziestego roku życia.

Trądzik pospolity jest to schorzenie mieszków włosowych i gruczołów łojowych, zlokalizowanych na twarzy i górnej części tułowia tj. plecach i dekolcie, klatce piersiowej, ramionach a czasem nawet na pośladkach. W większości choroba przebiega łagodnie, stanowiąc jedynie defekt kosmetyczny, rzadziej przebiega burzliwie pozostawiając trwałe ślady w postaci blizn. Trądzik jest zmorą zarówno dziewcząt jak i chłopców, których wygląd zewnętrzny może w istotny sposób wpływać na akceptację w środowisku, stan emocjonalny i poczucie wartości młodego człowieka, bywa przyczyną stresu a nawet depresji - stąd stanowi stałe wyzwanie dla dermatologów, firm farmaceutycznych i kosmetycznych.

Podstawowym objawem trądzika jest łojotok, czyli przetłuszczająca się cera. Zmiany na skórze mogą przybierać różne formy. Podstawowym wykwitem są zamknięte i otwarte zaskórniki (zmiany niezapalne) w postaci drobnych grudek w kolorze skóry lub lekko zaróżowione (zaskórniki zamknięte) lub grudki z widocznym ciemnym czopem rogowym (zaskórniki otwarte). Zmiany zapalne przybierają postać grudek lub krost. Przy niekorzystnym przebiegu choroby, w cięższych postaciach obserwuje się guzy zapalne lub cysty o średnicy nawet do 3 cm. Pojedyncze zmiany zapalne ustępują w przeciągu 3 tygodni, cysty i guzy goją się nawet dłużej. Pozostałością po zmianach zapalnych mogą być długoustępujące przebarwienia w postaci brunatnych plam, a po głębszych zmianach mogą pozostawać blizny. Skłonność do powstawania blizn jest indywidualna i trudna do przewidzenia.

Jakie są przyczyny powstawania trądzika?

W patogenezie powstawania trądzika odgrywają rolę cztery podstawowe czynniki:

• zwiększona produkcja łoju,
• wzmożone rogowacenie ujść gruczołów łojowych,
• zasiedlanie tych gruczołów przez bakterie beztlenowe,
• odczyn zapalny powstający wokół mieszków.

Ważna jest również rola hormonów, głównie androgenów, których wzmożona produkcja przypada na okres powstawania trądzika. U dziewcząt dochodzi do nasilenia trądzika w okresie przedmiesiączkowym. Androgeny wpływają na zwiększoną produkcję łoju i na powiększenie gruczołów łojowych, często przy prawidłowym poziomie tego hormonu we krwi.

Czynniki pogarszające przebieg trądzika:

• stres,
• niektóre leki (np. steroidy-anaboliki stosowane przez sportowców, głównie kulturystów przyjmujących leki w celu szybkiego zwiększenia masy mięśniowej),
• lit, oleje mineralne, dziegcie,
• dieta (czekolada, kakao, marynaty, ostre przyprawy) - tylko u niewielkiej grupy chorych wpływa na pogorszenie,
• okres letni - słońce przeważnie poprawia zmiany skórne, ale u niektórych może dochodzić do nasilenia trądzika w lecie głównie w skutek pocenia,
• kosmetyki - głównie tłuste kremy i maści, czopujace gruczoły łojowe,
• miesiączka - pogorszenie przed miesiączką.

Czy leczyć trądzik?

Tylko naprawdę łagodnie przebiegający trądzik, z minimalnymi zmianami skórnymi nie wymaga leczenia. Wystarczająca jest wtedy odpowiednia higiena, używanie właściwych preparatów myjących i pielęgnujących cerę (tzw. preparatów przeciwbakteryjnych), kosmetyków nie powodujących czopowania gruczołów łojowych, zabiegów kosmetycznych mających na celu oczyszczenie skóry z zaskórników otwartych.

Większość jednak przypadków wymaga przynajmniej porady lub leczenia przez dermatologa. Podstawową sprawą jest dobry kontakt lekarza z pacjentem. Pacjent powinien być poinformowany o przyczynie swojego schorzenia oraz o tym, że leczenie jest długotrwałe, a przebieg trądzika jest uzależniony w dużej mierze od stosowania się pacjenta do zaleceń dermatologa.

U większości wystarcza leczenie miejscowe, u pozostałych istnieje konieczność włączenia leków doustnych. Przy obecnych na rynku preparatach farmakologicznych istnieje możliwość wyleczenia nawet najcięższych postaci trądzika, leczenie musi być jednak prowadzone pod ścisłą kontrolą dermatologa.

Osobnym problemem jest leczenie blizn i przebarwień będących następstwem zmian trądzikowych. Stosuje się w tych przypadkach zabiegi peelingu z zastosowaniem wzrastających stężeń kwasem glikolowym, peelingi kwasem trójchlorooctowym a w terapii blizn skuteczna okazała się laseroterapia.

Wszystkie wymienione metody powinny być wykonywane przez lekarza.

lek. med. Dorota Bystrzanowska