Ciekawy Wawer
10 października 2008
Wokół nas jest wiele miejsc, które mijamy i czasami zastanawiamy się, co to za miejsce i jaką kryje tajemnicę. W "Informatorze Wawra" razem z czytelnikami chcemy odkrywać te tajemnice, poznawać ciekawe miejsca.
Prawidłową odpowiedź nadesłał pan Eligiusz Kozłowski. Zatem dla pana Eligiu-sza redakcja przygotowała nagrodę, która zostanie wysłana pocztą (prosimy o kon-takt w sprawie adresu).
Na zakończenie jeszcze odpowiedź na pytanie z poprzedniego numeru, zadane przez pana Pawła Szymczaka: "Co kiedyś się znajdowało w parku im. Matki Mojej i kiedy on powstał?".
Odpowiedź znał pan Krzysztof Konarzewski, który napisał: W odpowiedzi na Pana ostatnie pytanie na łamach "Informatora Wawra", na podstawie źródła: Lech Królikowski, Twierdza Warszawa, Bellona, Warszawa 2002, cytuję: "Fort Wawer - jeden z fortów Twierdzy Warszawa, wzniesiony w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku na prawym brzegu Wisły, na terenie osiedla Wawer. Obecnie na jego obsza-rze zlokalizowany jest park im. Matki Mojej (w granicach ulic: Łysakowskiej, By-chowskiej, Strusiej i Akwarelowej).
Był to fort jednowałowy o regularnym narysie. Jego powierzchnia w obrysie ro-wów fortecznych wynosiła ok. 2 ha. Fort wchodził w skład Warszawskiego Rejonu Fortecznego jako jeden z fortów zamykających rejon od wschodu. Jego przezna-czeniem była obrona boku trójkąta Warszawa - Zegrze - Modlin, na styku z Twier-dzą Warszawa, które łączył wał forteczny (ciągnący się wzdłuż ul. Ostrobramskiej). Fort miał za zadanie utrzymać kontrolę nad linią Kolei Nadwiślańskiej w miejscu przecięcia jej szosą Brzeską.
Kwestia autora projektu fortu i daty jego powstania nie została wyjaśniona. Niektóre publikacje wskazują na Konstantego Wieliczkę i datują go na 1904 r. Nato-miast z badań archiwalnych wynika, że powstał on w latach 1892-1893. Dawniej na jego obszarze znajdował się cmentarz gminy ewangelicko-augsburskiej i właśnie na podstawie dokumentacji tej społeczności przypuszcza się, że wzniesiono go naj-prawdopodobniej pomiędzy wiosną 1893 r., a latem 1894 r. jako Fort Suworowa.
31 stycznia 1909 r., w ramach likwidacji Twierdzy Warszawa fort został skaso-wany, a latem 1919 r. rozebrany. Rozbiórkę przerwano na krótki czas w lecie 1920 r., kiedy to jego pozostałości były przygotowywane do obrony przed Armią Czer-woną. Fort wszedł wówczas w skład trzeciej linii obrony Warszawy. Jego budowę nadzorował gen. Władysław Wejtko. 13 sierpnia 1920 r. fort był gotowy do obrony.
Do października 1920 r. stacjonowały w nim wojska. Prowadzono także prace mające poprawić jego funkcjonalność. 22 października 1920 r. gen. Wacław Iwasz-kiewicz-Rudoszański wydał rozkaz opuszczenia obiektu. Wówczas nastąpiła osta-teczna rozbiórka fortu.
W 1936 r. Prezydent Rzeczypospolitej przekazał bezpłatnie tereny fortu gminie Wawer z przeznaczeniem na cele ogólne (7 ha), a także wydano zgodę na odpłatne odstąpienie 13 ha, które miały zostać sprzedane osobom prawnym i fizycznym."
Zalesianie Parku zostało zapoczątkowane w 1940 r. przez słuchaczy konspira-cyjnej podchorążówki - oddając hołd matkom żołnierzy Podziemia. Takie były po-czątki. Zalesiania na większą skalę odbyły się w latach 1948-1952 m.in. przez ucz-niów Szkoły Podstawowej Sióstr Felicjanek.
Dziękuję panu Krzysztofowi za wyczerpującą odpowiedź.
Włodzimierz Zalewski
Pan Eligiusz przysłał zdjęcie i pyta, czy ktoś może będzie wiedział co to za gatunek. Zdjęcie wykonane przy ul. Kościuszkowców. Informacje prosimy przesyłać na ad-res redakcji lub pocztą elektroniczną na adres w.zalewski@itl.waw.pl.
