Drewniane królestwo na skraju Warszawy. 62 domy w ewidencji zabytków

Historia osiedla Łączności, nazywanego później również Babicami, Boernerowem i Bemowem, nierozerwalnie wiąże się z dziejami Transatlantyckiej Radiostacji Nadawczej, uruchomionej w 1923 roku. Ponieważ nie cała państwowa nieruchomość została wykorzystana pod budowę instalacji, minister ds. poczty i telegrafów Ignacy Boerner postanowił przeznaczyć pozostałe działki na domy. Łosiowe Błota: kraina zwierząt i... spałowanych drzew. Co to znaczy?
Znajdujący się na zachodnim skraju Bemowa 31-hektarowy fragment lasu został w 1980 roku uznany za rezerwat przyrody. Jego najcenniejszym ekologicznie elementem jest torfowisko.

Osiedle na skraju Warszawy

- Kryzys budowlany pod koniec lat 20. XX wieku dotknął głównie inwestycje prywatne - pisze Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków. - Rząd zdecydował się na udzielenie pomocy pracownikom państwowym przy budowie własnych domów. Umożliwiono im zaciągnięcie korzystnych kredytów, których spłata rozłożona była na kilkadziesiąt lat. Do budowy wykorzystano drewno, ze względu na jego dostępność i niskie koszty.

Głównymi autorami koncepcji osiedla byli architekci Adam Kuncewicz i Adam Jurewicz. Układ urbanistyczny zakładał m.in. wprowadzenie pasów zieleni o szerokości 40 metrów, odgradzających zabudowę od głównych dróg. Pierwsze wolnostojące drewniane domy wybudowano według projektu Wandy Boerner-Przewłockiej, córki ministra. Podstawowy projekt domu (typ A) zakładał realizację parterowego budynku na planie prostokąta, krytego czterospadowym dachem. Na bazie typu A powstały bardziej rozbudowane kolejne wersje projektu (typy B, C, D i E), wykorzystywane w zależności od potrzeb danej rodziny. Projekt największego i najbardziej rozbudowanego piętrowego domu z werandą i balkonem oznaczono jako typ E.

Krajobraz pod ochroną

- Charakterystyczne dla wszystkich pięciu typów domów było zastosowanie na elewacji drewnianego, poziomego szalunku oraz zbliżonych podziałów drewnianej stolarki okiennej, a także zastosowanie dachów czterospadowych - pisze stołeczny konserwator zabytków. - Budowa poszczególnych budynków na terenie osiedla w określonych, usystematyzowanych rodzajach spowodowała, że osiedle to miało jednolity i oryginalny charakter.

Do dziś na Boernerowie zachowały się 62 drewniane domy, które zostały wpisane do gminnej ewidencji zabytków. Chroniony jest także sam układ urbanistyczny osiedla. W 2019 roku uniemożliwiło to rozbudowę przepełnionej Szkoły Podstawowej nr 150 im. Walerego Wróblewskiego, stojącej pośrodku Boernerowa.

(dg)