Prace archeologiczne na Cmentarzu Żydowskim. Szukają grobu Szmula Zbytkowera

Fundacja Dziedzictwa Kulturowego, dzięki pieniądzom pozyskanym z funduszu celowego Kancelarii Premiera RP, w ramach programu ochrony miejsc pamięci podjęła się realizacji prac archeologicznych przy wytyczeniu ścieżek Cmentarza Żydowskiego na Bródnie. Ma także odnaleźć miejsce pochówku Szmula Zbytkowera oraz upamiętnić Abrahama Sterna.

Chcą przywrócić cmentarz dla świata

Dzięki pracom archeologicznym ma zostać odtworzony układ historycznych ścieżek wraz z wyeksponowaniem zachowanych oryginalnych elementów alejek cmentarnych - w ten sposób nie tylko zostanie przywrócony przedwojenny charakter cmentarza, ale również ta dotychczas zarośnięta i zapomniana nekropolia stanie się bardziej dostępna dla odwiedzających. Grodzą hektar przy cmentarzu żydowskim. Odkryto liczne groby
Pusty teren przy Wincentego służył mieszkańcom za miejsce do spacerów z psami i parkowania aut. Teraz to już przeszłość.
Naprawili dach kultowego drewniaka. Komin groził zawaleniem
Wpisany do rejestru zabytków drewniany dom przy rondzie Żaba został tymczasowo zabezpieczony przed dalszymi zniszczeniami.

- Jest to niezwykle ważny dla nas projekt przywracania pamięci tego wyjątkowego miejsca na mapie stolicy - mówi prezes Fundacji Dziedzictwa Kulturowego Aleksandra Waszak. Dzięki działaniom Fundacji, cmentarz ma stać się ważnym punktem, nie tylko Polski, ale i świata. Warto przypomnieć, że żydowska nekropolia na Bródnie była jedną z największych na całej planecie. Dlatego Fundacja Dziedzictwa Kulturowego chce przywrócić ją światu.

Kim był Szmul Zbytkower?

Szmul Zbytkower to nie tylko protegowany króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, dzierżawca dzisiejszego Targówka, ale również twórca Cmentarza Żydowskiego na Bródnie oraz synagogi praskiej. Do dziś, od jego nazwiska część Pragi nazywana jest "Szmulowizną" lub "Szmulkami". Podczas rzezi Pragi w 1794 roku Zbytkower ukrył wielu mieszczan, ratując ich tym samym od śmierci bądź niewoli. Wykupywał także dzieci z rąk Kozaków, Informacja o tym fakcie została umieszczona na jego niezachowanym pomniku nagrobnym. Dziś trwają poszukiwania miejsca jego pochówku na Cmentarzu Żydowskim.

REKLAMA

Kim był Abraham Stern?

Abraham Stern był wynalazcą, jest też uznawany za prekursora cybernetyki. Zaczynał jako zegarmistrz w Hrubieszowie, gdzie już w 1810 roku skonstruował serię maszyn liczących, które wykonywały cztery podstawowe działania arytmetyczne i potrafiły również wyciągać pierwiastki kwadratowe. Stanisław Staszic ściągnął go do Warszawy, dzięki czemu Stern skonstruował "machinę rachunkową" wykonującą wszystkie cztery działania matematyczne. Było to w tamtych czasach rewolucyjne rozwiązanie. Był również konstruktorem maszyny obliczającej pierwiastki kwantowe, jak i maszyny wykonującej wszystkie pięć działań równocześnie. Od 1830 roku był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Dziś Fundacja Dziedzictwa Kulturowego chce przywrócić pamięć o tym wybitnym polsko-żydowskim wynalazcy. W miejscu jego pochówku, które zostało odnalezione wiosną tego roku, ma zostać ustawiona macewa.

(jr)