Powstanie na Bródnie i Targówku: historia i tegoroczne uroczystości

Bródno i Targówek też miały swój wkład w działania powstańcze. Chłopcy z AK rzucili się do walki z Niemcami. Wielu z nich zginęło, jak choćby ppor. Jan Wójcik "Znicz", który zginął w pierwszych minutach powstania. Ubrał się w galowy, przedwojenny mundur oficerski i był idealnym celem dla hitlerowskiego snajpera. W miejscu, gdzie zginął - u zbiegu ulic św. Wincentego i Praskiej - jest dziś ustawiony kamień pamiątkowy.

Na Bródnie działalność podziemna była bardzo rozbudowana i silna. "Rejon I - Bródno, Pelcowizna - obejmował sześć zgrupowań (624, 626, 632, 641, 647) oraz dwa plutony, łącznie 860 żołnierzy (z których mobilizacja powstańcza objęła ok. 60%) pod dowództwem kpt. Zygmunta Pawlika ps. Gawryło, zastępca kpt. W. Szczechura ps. Wiktor (...)" - wspominał przed laty na łamach książki "Bródno i okolice w pamiętnikach mieszkańców" Ryszard Szołwiński, założyciel i pierwszy prezes Koła Miłośników Bródna.

1 sierpnia kwadrans przed godziną W chłopcy z AK na ulicy Białołęckiej rozbroili dwóch żołnierzy Wehrmachtu i dzięki temu zdobyli dwa karabiny. W walce z niemiecką służbą ochrony kolei poległo 15 powstańców. AK zajęła szkołę przy Białołęckiej i zdobyła niemiecki samochód z prowiantem. Powstańcy wzięli do niewoli aż ośmiu hitlerowców. 1 i 2 sierpnia AK-owcy atakowali także stacjonującą na terenie dzisiejszego PGR dywizję pancerną "Hermann Goering". Szturm nie udał się, za to powiodła się akcja natarcia na budynek szkoły przy Oszmiańskiej, gdzie stacjonowała załoga granatowej policji. "Granatowi" oddali powstańcom broń.

2 sierpnia pluton podporucznika Tężyckiego wycofał się na Golędzinów i zakopał broń pod bramą cmentarną. W tym samym czasie na Targówku Niemcy dokonali egzekucji 62 zakładników. Byli to cywilni mieszkańcy dzielnicy. W dniach 3-5 sierpnia żołnierze AK zaczęli wycofywać się z reduty na Białołęckiej w kierunku ulicy Ogińskiego. "Pierwszy etap powstania dobiegł końca. Część zaprzysiężonych podjęła tajne szkolenie, inni powędrowali na przeprawę przez Wisłę do lewobrzeżnej Warszawy, np. grupa ppłk "Stefana" z Jabłonny, ale byli i tacy, którzy ukryli się w XIX-wiecznych katakumbach cmentarnych" - wspominał pan Szołwiński. Przez resztę sierpnia i połowę września, do momentu wejścia na Bródno żołnierzy I Armii Wojska Polskiego, Bródno było bombardowane przez Luftwaffe i ostrzeliwane przez SS. Nie obyło się bez mordowania cywili. Mordercy w mundurach feldgrau rozstrzelali m.in. dziesięć osób na skrzyżowaniu Toruńskiej i Wysockiego, 40 osób na Odrowąża, kilkunastu na Oszmiańskiej i Wincentego...

Uroczyste obchody 71 rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego na Targówku rozpoczną się 1 sierpnia o godz. 10.00 od złożenia kwiatów przy pomniku Reduty Powstańczej u zbiegu ulic Piotra Wysockiego i Bartniczej. O godz. 11 w Domu Kultury "Świt" odbędzie się projekcja filmu "Sierpniowe niebo - 63 dni chwały. A o godz. 17.05 w sali konferencyjnej ratusza przy Kondratowicza odbędzie się koncert pieśni powstańczych.

opracował Przemysław Burkiewicz