Muzeum Kolejnictwa grozi licytacja?

Widmo likwidacji zawisło nad Muzeum Kolejnictwa w grudniu 2009 r. Wówczas PKP złożyły oświadczenie o natychmiastowym wypowiedzeniu muzeum umowy użyczenia terenu przy Towarowej zawartej 6 grudnia 1996 roku. Nakazały wyprowadzenie eksponatów w ciągu miesiąca. Władze muzeum natychmiast zakwestionowały dopuszczalność takiego wypowiedzenia, powołując się na zapis tej umowy, zgodnie z którym jej rozwiązanie może nastąpić jedynie za obopólnym porozumieniem. Zapis ten zabezpieczał muzeum przed sytuacją pozostania bez siedziby i bez miejsca, na którym mogłyby być eksponowane i przechowywane bezcenne zbiory muzealne. Również w porozumieniu zawartym 16 października 2008 roku pomiędzy PKP a Marszałkiem Województwa Mazowieckiego rozwiązanie umowy uzależnione zostało od zapewnienia muzeum nowej lokalizacji. Spór trwał, gdyż władzom muzeum nie odpowiadały zaproponowane przez PKP nowe lokalizacje. W końcu PKP złożyło do sądu pozew przeciwko Muzeum Kolejnictwa o wydanie nieruchomości przy ulicy Towarowej, zarzucając brak konserwacji budynków i pomieszczeń. Władze muzeum 1 czerwca 2011 r. złożyły odwołanie do sądu administracyjnego. Sprawa obecnie jest na etapie ustalania wartości przedmiotu sporu, a konkretnie wartości czynszu, jaki należy się za nieruchomość przy ul. Towarowej. - PKP co miesiąc obciąża nas kwotą ponad 60 tys. zł za bezprawne korzystanie z nieruchomości. Wartość ta jest od kilku miesięcy szacowana przez biegłego wyznaczonego przez sąd. Sprawa może się ciągnąć nawet do 2013 r., gdyż nie został jeszcze wyznaczony nawet pierwszy termin rozprawy - mówi Ferdynand Ruszczyc, dyrektor Muzeum Kolejnictwa.

Naukowy Disneyland

W celu ocalenia obecnej siedziby Muzeum Kolejnictwa przed likwidacją, 29 lutego br. samorząd województwa mazowieckiego razem z władzami muzeum zaprezentował na konferencji poświęconej przyszłości muzeum nową koncepcję zagospodarowania przestrzeni między ulicą Towarową, Kolejową i Al. Jerozolimskimi.

- Proponujemy, aby Muzeum Kolejnictwa zostało wkomponowane w Centrum Techniki i Cywilizacji - mówi dyrektor Ruszczyc. - Tylko połączenie funkcji muzealno-wystawienniczych z komercyjnymi, usługowymi i przestrzenią publiczną pozwoli na zachowanie dziedzictwa kulturowego muzeum w całości - dodaje. Wzorem Centrum Nauki Kopernik odwiedzający mieliby tu możliwość poznawania osiągnięć cywilizacji poprzez obcowanie z obiektami techniki z wykorzystaniem najnowszych metod przekazu. Projekt przewiduje powstanie działów: techniki wojskowej, lotnictwa, techniki, transportu, rolnictwa, zabawek i robotów oraz komputerowego. - Byłby to swoisty Disneyland osiągnięć nauki i techniki, oparty o interaktywne wystawy naukowe, wizualizacje, symulacje multimedialne - zachwala Ruszczyc. Propozycja zagospodarowania terenu muzeum jest ambitna. Obok funkcji naukowej i muzealnej miałoby pełnić również funkcję zapasowego dworca kolejowego dla Warszawy, dworca turystycznego, parkingu dla osób udających się koleją na lotnisko Okęcie i komercyjnej w postaci galerii handlowej. - Chodzi o to, aby poprzez rewitalizację terenów kolejowych społeczności lokalne otrzymały nową przestrzeń ekonomiczną i społeczną. Aby tej białej plamie w miejscowym planie zagospodarowania rejonu Czyste przywrócić życie - mówi prof. Danuta Kłosek-Kozłowska z wydziału architektury Politechniki Warszawskiej. - Projekt moich studentów przewiduje podział całego terenu na trzy strefy: strefę muzeum, strefę komercyjną i strefę parku kolejowego. Pozwoliłoby to ochronić dziedzictwo kultury narodowej, otwierając jednocześnie furtkę pod nowe inwestycje miejskie - zapewnia prof. Kłosek-Kozłowska. Pieniądze na budowę miałyby pochodzić z rezerwy Unii Europejskiej na rozwój miast. - Jeśli ma się dobry projekt rewitalizacji przestrzeni miejskiej, można sięgać po te fundusze - zapewnia marszałek Struzik.

Liczą na wywłaszczenie działki

Samorządu jednak nie stać na wykupienie spornej działki po cenie z 2001 r., kiedy w planie miejscowym teren był przeznaczony na cele komercyjne, a nie muzeum. Drogę do przejęcia spornej działki może otworzyć projekt budowy Centrum Techniki i Cywilizacji. Obecnie miasto nie posiada bowiem miejscowego planu zagospodarowania rejonu Czyste, gdyż do roku 2010 nie mogło projektować terenów kolejowych. Teraz projekt zagospodarowania terenu między Towarową, Kolejową i Al. Jerozolimskimi ma pozwolić marszałkowi województwa wywłaszczyć półtorahektarowy teren muzeum na cele niekomercyjne - podczas sporządzania nowego planu miejscowego tego rejonu. To zaś obniży cenę spornej działki. Na to właśnie zdają się liczyć władze muzeum, które nie przyjmują innej lokalizacji niż Towarowa. - Propozycja przeniesienia muzeum na Bielany do jednej z hal na terenie Huty-Warszawa to jedynie medialna akcja. Nikt z przedstawicieli Huty AccelorMittal-Warszawa nie złożył mi takiej propozycji osobiście - kwituje pomysł powstania muzeum na Bielanach dyrektor Ruszczyc. W opinii Grzegorza Pietruczuka, wiceburmistrza Bielan i przewodniczącego komisji kultury sejmiku wojewódzkiego, muzeum powinno mieć jednak plan awaryjny. - Bądźmy realistami. Bez PKP nic nie zrobimy, a muzeum, jak i jego zbiory rozsiane po całej Polsce, będą niszczały. Huta wyraziła chęć przekazania w wieloletnią dzierżawę jednej z hal pod muzeum. Uważam, że taki plan awaryjny przez władze muzeum powinien być rozważony - twierdzi Pietruczuk. - Zaprezentowany przez studentów Politechniki Warszawskiej projekt stworzenia Centrum Techniki i Cywilizacji jest piękny, ale nie łudźmy się, że PKP odda teren pod muzeum. Lepszym rozwiązaniem od pozwów sądowych byłoby stworzenie spółki między samorządem, PKP i Pocztą Polską, która również posiada na tym terenie swoje nieruchomości. Wówczas można byłoby zawrzeć jakieś porozumienie - proponuje. Dyrekcja PKP twierdzi, że to samorząd nie chce współpracować. - Od lat prowadzimy rozmowy z samorządem i muzeum, które uchylają się od uregulowania stosunków prawnych. Domagamy się 60 tys. czynszu, gdyż tyle kosztuje nas miesięczne utrzymanie tej nieruchomości. Skoro muzeum nie stać na taki czynsz, to trzeba znaleźć tańszą lokalizację. To nie my poszliśmy do sądu stwierdzić nieważność decyzji uwłaszczeniowej - mówi Teresa Pyzik z dyrekcji PKP S.A. - Tańsza lokalizacja to kuriozalna propozycja - ripostuje Adam Struzik. - W dzisiejszych czasach musimy myśleć innowacyjnie, łącząc rozwój biznesu z zachowaniem dziedzictwa kulturowego. Nie pozwolimy, aby PKP sprzedało ten teren pod kolejne przypadkowo ustawione wieżowce, żeby tylko spłacić długi - dodaje.

Deweloperzy tylko czekają

Proces o czynsz może spowodować, że wkrótce muzeum zostanie zlicytowane. Deweloperzy tylko czekają na zakończenie procesu sądowego, aby wiedzieć z kim mają rozmawiać w sprawie sprzedaży terenu. Czy władzom muzeum naprawdę zależy na zachowaniu dziedzictwa kulturowego Dworca Głównego, czy liczą jedynie na pozyskanie bardzo atrakcyjnej działki? Nie można mieć bowiem pewności, że po uzyskaniu prawa do gruntu budynek Dworca Głównego nie zostanie wyburzony. Sposobem na ocalenie tego dziedzictwa kulturowego byłoby wpisanie obiektu do rejestru zabytków, o co od 2010 r. bez powodzenia stara się Polskie Towarzystwo Historii Techniki.

Kolejne spotkanie w sprawie zagospodarowania terenu przy Towarowej 1 zaplanowano na 18 marca.

Anna Przerwa