Metoda projektów w pracy nauczyciela wychowania fizycznego. Praktyczny przewodnik

Zamiast wstępu 7

Czym jest projekt edukacyjny? 11

Na czym polega metoda projektów? 13

Zalety i wady metody projektów 15

Jak pracować metodą projektów? 19

Zanim cokolwiek rozpoczniesz 19

Diagnoza i prognoza, poszukiwanie tematu 19

Przygotowanie projektu 21

Ewaluacja 23

Podsumowanie 24

Kiedy może się nie udać? 25

Na zakończenie teoretycznych rozważań 27

Przykłady projektów 31

Projekt 1. ,,Na olimpiadzie w starożytnej Grecji". Organizacja

Szkolnych Igrzysk Olimpijskich 33

Projekt 2. ,,Znane - nieznane. Dzień Nauki bez Szkoły"

Opracowanie ścieżki dydaktycznej w formie folderu

wraz z konspektami zajęć i kartami pracy dla uczniów 69

Projekt 3. ,,I ty możesz zostać sędzią". Zdobycie tytułu młodzieżowego

sędziego sportowego w wybranej dyscyplinie 97

Projekt 4. ,,Cudze chwalicie, swego nie znacie". Organizacja

ogólnoszkolnego rajdu turystyczno-krajoznawczego 101

Projekt 5. ,,Ćwicz i rozwijaj swoje ciało". Opracowanie

i wykonanie ścieżki zdrowia na terenie przyszkolnym 105

Projekt 6. ,,Dobre jedzenie - zdrowe jedzenie. Good food -

healthy food". Opracowanie i wykonanie polsko-angielskiej

książki kucharskiej 109

Bibliografia 113

Zamiast wstępu

,,Współczesna szkoła powinna uczyć, jak uczeń ma się nauczyć tego, czego w szkole się nie nauczył". Skomplikowane? A może jednak nie?

To zawiłe z pozoru stwierdzenie oddaje istotę zmian edukacji. Głównym zadaniem szkoły staje się kształcenie umiejętności poszukiwania i zdobywania wiedzy. Źródłem sukcesu w dorosłym życiu jest obecnie umiejętność przyswajania informacji i wyciągania wniosków oraz kierowania procesem samoedukacji. Dynamiczny rozwój techniki, tempo i szybkość następujących po sobie zmian powodują, że współczesna edukacja nie przystaje do uczniów, których kształtuje Internet i technologia. Młodzi ludzie mają swobodny dostęp do wiedzy w ciekawych i atrakcyjniejszych formach niż oferuje to szkoła. Dlatego nauczyciele z pozycji wszechwiedzących mentorów powinni się stać przewodnikami na drodze samodzielnej i permanentnej edukacji uczniów. Obowiązujący model edukacji w porównaniu z postępem technologii jest bardzo przestarzały. Szkoła obarcza uczniów nadmiarem wiedzy faktograficznej, która jest zbędna w dobie, w której wszechobecny jest prosty i błyskawiczny dostęp do każdej informacji. Kształtuje się nowe pokolenie ,,klików" - nie trzeba zapamiętywać, przyswajać wiedzy, informacja jest dostępna po ,,kliknięciu".

Jacy są nasi dzisiejsi uczniowie?

Don Tapscott w książce Cyfrowa dorosłość. Jak pokolenie sieci zmienia świat przytacza mocne strony współczesnej młodzieży. Przede wszystkim wolność, rozumianą jako mobilność, gotowość do zmian, wolność od przyzwyczajeń i stereotypów. Szybkość i duża skuteczność działania, szybkie tempo pracy, a także umiejętność dostosowania rzeczywistości do własnych potrzeb, sprawiają, że w podejmowanych działaniach, w sposobie rozwiązywania problemów młodzi ludzie są kreatywni i innowacyjni. Są pragmatyczni - to, czego się uczą, musi być im przydatne - są w stanie przyswoić nowe wiadomości i umiejętności bardzo szybko, ale tylko w zakresie, który uznają za użyteczny i praktyczny. Są bacznymi obserwatorami, jednakże często postrzegają otaczający świat przez pryzmat wirtualnej rzeczywistości. Poszukują rozrywki, chętnie podejmują wysiłek, jeżeli jego rezultatem ma być konkretna korzyść, przyjemność lub zaspokojenie potrzeby zabawy. Globalizacja oznacza także wykorzystanie wszelkiej wiedzy, brak barier w dostępie do informacji - młodzież swobodnie czerpie wzorce z różnych kultur.

Negatywne strony młodego pokolenia to przede wszystkim brak umiejętności skupienia uwagi. Uczniów cechuje deficyt koncentracji - ciekawa lekcja powinna być jak film przerywany reklamami. Dłuższe skupienie uwagi na jednym temacie dla większości nastolatków jest wręcz fizycznie niemożliwe. Dzisiejsi uczniowie są bardzo niecierpliwi, oczekują natychmiastowych rezultatów swoich działań. Wykonywana praca powinna być krótka i przynieść jednoznaczny, czytelny i konkretny skutek. Współczesna młodzież raczej nie szanuje pracy, nie rozumie potrzeby wysiłku w nią wkładanego. Coraz wyraźniej widać brak kultury uczenia się. Brak zaangażowania i wszechobecne postawy roszczeniowe, a jednocześnie bardzo wąski zakres zainteresowań lub w ogóle ich brak przejawiają się w praktyce szkolnej niechęcią do udziału w nieobowiązkowych działaniach pozalekcyjnych. Powszechne jest kwestionowanie autorytetów, w tym także autorytetu rodziny. Prestiż przynosi posiadanie gadżetów technicznych oraz obecność w wirtualnym świecie na różnorodnych portalach społecznościowych. Brak umiejętności współpracy, indywidualizm w połączeniu z brakami komunikacji interpersonalnej są przyczyną coraz większej alienacji, wycofywania się młodych ludzi z udziału w realnym życiu, co skutkuje zanikiem kompetencji społecznych.

Współczesna edukacja odbywa się w trzech wymiarach: wirtualnym, publicznym i szkolnym.

Wymiar wirtualny - to szybki i łatwy sposób na zdobycie informacji. Jest to obszar najbardziej dynamiczny, najbogatszy i najłatwiej dostępny. W tej przestrzeni uczniowie poruszają się samodzielnie, często sprawniej i pewniej niż ich nauczyciele. Dlatego w tym wymiarze nauczyciel powinien przyjąć rolę weryfikatora, który nauczy krytycznej oceny uzyskanych informacji, ich selekcji i weryfikacji.

Wymiar publiczny - to dom, rodzina, rówieśnicy, ale także muzea, galerie (niekoniecznie handlowe), kino, teatr lub biblioteka. Płaszczyzna ta coraz bardziej się kurczy. Im bardziej człowiek poszerza swoją przestrzeń wirtualną, tym mniejsza staje się jego przestrzeń publiczna. W obszarze tym nauczyciel powinien stać się agitatorem i inspiratorem, zachęcać do uczestnictwa, wskazywać korzyści i atrakcyjność takich form nauki.

Wymiar szkolny - formalnie najbardziej rozbudowany, prawnie nakazany. Jednocześnie najbardziej archaiczny, często nieciekawy i nieatrakcyjny. To przestrzeń, w której uczestnictwo dla wielu uczniów staje się jedynie bezsensowym obowiązkiem. Dlatego szkoła musi się zmienić. Jej domeną powinno być kształtowanie umiejętności społecznych, wskazywanie możliwych źródeł wiedzy, uczenia ich selekcji, krytycznej oceny oraz sposobów wykorzystania.

Dla prawidłowego rozwoju konieczne jest zachowanie równowagi pomiędzy siłą oddziaływania trzech przestrzeni edukacji.

Galopujący rozwój technologii sprawia, że nauczycielom, ale także instytucjom kształcącym ich trudno jest nadążyć za postępującymi zmianami. W 2006 r. Parlament Europejski przyjął dokument określający europejskie ramy umiejętności podstawowych uzyskiwanych w procesie uczenia się, czyli wykaz kompetencji kluczowych, które mają przygotować młodych ludzi do uczenia się przez całe życie oraz do życia w globalnym społeczeństwie informacyjnym i technologicznym. Jego lektura powinna wskazać każdemu nauczycielowi kierunki własnego rozwoju oraz wytyczyć kierunek celów pracy dydaktyczno-wychowawczej. Metoda projektów jest najbardziej wszechstronna i celowa w kształceniu kompetencji kluczowych. Jednakże duża grupa nauczycieli nie jest przygotowana do pracy tą metodą. Kolejny raz decydenci oświaty odgórnymi nakazami wprowadzili do szkolnej praktyki, skądinąd słuszne i potrzebne, zmiany. Uczący obarczeni zostali obowiązkiem, do którego realizacji nie są właściwie przygotowani. Przedstawione w niniejszej publikacji materiały powinny ułatwić nauczycielom pierwsze próby w realizacji szkolnych projektów edukacyjnych. W pierwszej części znalazło się niezbędne minimum wiedzy teoretycznej, w drugiej przykłady praktycznych rozwiązań w postaci materiałów powstałych podczas realizacji projektów. Proponowane rozwiązania należy traktować jako wskazówki do budowania własnego warsztatu pracy metodą projektów.