Czy to jest zabytek? "Zaskakuje swoją historią"

Na biurko mazowieckiego konserwatora prof. Jakuba Lewickiego trafił wniosek o objęcie ochroną trzeciego budynku na Bródnie. Dziś w rejestrze zabytków osiedle reprezentują dwa obiekty z XIX wieku: stojący na cmentarzu kościół św. Wincentego a Paulo i warsztat Drogi Żelaznej Nadwiślańskiej przy Oliwskiej. Według stowarzyszenia Kolekcjonerzy Czasu zabytkiem podobnej klasy jest dawny Dom Dozorców przy Odrowąża. Wzniesiony w latach 1926-1927 budynek należał oryginalnie do Związku Zawodowego Dozorców Domowych i Służby Domowej.

Dom Dozorców na Bródnie

- Obiekt zaskakuje swoją historią - pisze stowarzyszenie. - W 1928 roku Zarząd Miejski wydzierżawił gmach od Związku Dozorców. Przy głównym wejściu do budynku czynna była biblioteka publiczna, natomiast w piętrowej sali, mieszczącej się na parterze północnego skrzydła (obecnie przebudowanej), w soboty i niedziele wyświetlano atrakcyjne filmy dla dzieci i młodzieży. Kino potocznie nazywane Dziadówką ze względu na bardzo niskie ceny biletów.

W latach 30. w Domu Dozorców działały gimnazjum i szkoła podstawowa, a na sąsiednim terenie urządzono ogród, zbudowano boisko z bieżnią oraz wykopano staw. Gdy placówce nadano imię Leopolda Lisa-Kuli, w uroczystościach osobiście wzięli udział marszałek Edward Śmigły-Rydz i prezydent miasta Stefan Starzyński.

Szkoła zostanie zabytkiem?

Podczas II wojny światowej w Domu Dozorców mieściło się niemieckie biuro kolejowe, a następnie punkt zbiórek żołnierzy Armii Krajowej. Budynek znacznie ucierpiał w czasie powstania warszawskiego. W okresie stalinizmu działały tam Szkoła Mechaniczna im. Karola Świerczewskiego, XIII LO im. Ludwika Waryńskiego i bródnowski oddział Urzędu Informacji i Propagandy. Dziś mieści się tam Zespół Szkół im. Piotra Wysockiego.

- Budynek na warszawskim Targówku, o którego ochronę prawną wnosimy, w całej swojej okazałości wyróżniał się architektonicznie na tle Bródna w okresie lat dwudziestych i trzydziestych, był świadkiem i uczestnikiem historycznych wydarzeń i przemian ustrojowych (siedziby okupantów) - piszą Kolekcjonerzy Czasu. - Brał czynny udział w krzewieniu kultury (kino i biblioteka) i do dziś pełni funkcje oświatowe.

Warto dodać, że wpis budynku do rejestru zabytków wiązałby się ze znacznymi kosztami. Każdy kolejny remont byłby prowadzony w porozumieniu z konserwatorem zabytków, oraz - w miarę możliwości - z wykorzystaniem oryginalnych materiałów.

(dg)