Białołęka - wielobarwna mozaika

Autor jest historykiem, sekretarzem rady osiedla Białołęka Dworska.

Znany dziewiętnastowieczny historyk francuski zaczynał swój wykład o historii Europy zdaniem: "Anglia jest wys-pą", co miało wyjaśniać wiele kwestii geopolitycznych i mentalnych. Dzisiejsza Białołęka to dziedzictwo kilku-dziesięciu wsi, osiedli i przysiółków. Dzieje się tak nie tylko dlatego, że Białołęka jako struktura administra-cyjna powstała relatywnie późno, a każde z osiedli miało inną historię osiedleńczą czy w różnym stopniu zostało dotknięte nieszczęściami II wojny światowej, ale rów-nież ze względu na ukształtowanie terenu. Dawna Biało-łęka to przecież teren wydmowy, pagórkowaty, z liczny-mi rzekami, strumykami, stawami i mokradłami. A więc warunki sprzyjające indywidualnemu rozwojowi każdej z osad.

Dlatego z nowych tekstów szczególnie istotne wyda-ją mi się materiały mające co prawda charakter osobisty, wspomnieniowy, acz będące w istocie mikromonografiami poszczególnych osiedli czy regionów obecnej dzielnicy. Dzięki ich obecności lepiej widać ówczesną specyfikę - rolniczy charakter Dąbrówki Szlacheckiej, czy już ponadstuletnią tradycję usługowo-przemysłową Żerania, oraz ciekawy (także pod względem narodowościowym) klimat przedwo-jennych Nowodworów związanych na dobre i na złe z Wisłą.
Szczególnie w pamięć zapadł mi tekst pani Barbary Włoch jako nie tylko przykład wspomnień o II RP i okresie II wojny świato-wej spędzonych na terenie Dąbrówki Szla-checkiej, ale też dzięki nietuzinkowym opi-som literackim, w których udało się odtwo-rzyć klimat dzieciństwa w wymiarze uniwer-salnym. Jest w tym opisie coś z realizmu magicznego, jak choćby we fragmencie o zorzy polarnej z początku 1939 roku, którą wszyscy przyjęli za wróżbę krwawych i tra-gicznych wydarzeń. Jak i w opisie pogrzebu babci i dziadka autorki, które przypadły na początek i schyłek wojny.

Równie ciekawy jest tekst Zbigniewa Bzinkowskiego o "wędrówce" przez białołęc-kie wydmy, w którym autorowi udało się połączyć to, co ulotne i przemijające, jak: obrazy z dzieciństwa, młodości, z tym, co trwałe i niezmienne - białołęckim pejzażem.

Za udany również należy uznać szkic dr. Piotra Majewskiego o Białołęce w latach 1939-1945. Szczególnie, że autorowi udało się wyciągnąć przed nawias to, co było istotą tworzącej się wówczas Białołęki - samorządność, obywatelska samoorganizacja, widoczna choćby w działaniu Pols-kiej Macierzy Szkolnej.

Jeśli omawiając kilka lat temu pierwsze wydanie "Historii Białołęki" odczuwałem pewien niedosyt, to myślę, że drugie wydanie z pewnością wypełniło wiele luk poz-nawczych, choć oczywiście nadal istnieją perspektywy dla nowych badań histo-rycznych i ich popularyzacji.

Krzysztof Madej