Obrazki z moich lat chłopięcych (plus audiobook)

Seria: Żydzi. Polska. Autobiografia

Seria obejmie krytyczną edycję 27 pamiętników należących do kanonu żydowskiej literatury wspomnieniowej z ziem polskich. Będą to tłumaczenia z języków: hebrajskiego, jidysz, rosyjskiego i niemieckiego. Edycja obejmie również krytyczną edycję dwóch tomów powstałych w języku polskim, przy czym jeden z tych tekstów (Aleksandra Kraushara) nigdy nie ukazał się w zwartym wydaniu, a drugi (Sary Szenirer) w ogóle nigdy nie ukazał się drukiem. Każdy z tekstów poprzedzony będzie obszernym wprowadzeniem, a krytycznie edytowane pamiętniki starannie adnotowane. Seria obejmie wspomnienia powstałe od początku XVII do połowy XX wieku, reprezentatywne dla różnych obszarów geograficznych (Galicja, Wołyń, Wielkopolska, Polesie itp.), rozmaitych grup społeczno-kulturowych, z uwzględnieniem perspektywy kobiecej i męskiej.

Wydanie serii jest finansowane przez Ministerstwo Edukacji i Szkolnictwa Wyższego w ramach grantu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki kanon literatury wspomnieniowej Żydów polskich. Głównym wykonawcą grantu jest Katedra Judaistyki im. T. Taubego (Uniwersytet Wrocławski), partnerami: Wydawnictwo Naukowe PWN oraz Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

Pierwszy tom serii: Żydzi. Polska, Autobiografia

Ludwig Kalisch: Obrazki z moich lat chłopięcych

,,Współcześni nie upletli dla mnie wieńców, a potomni nie będą o mnie wiedzieć więcej, niż ja wiem o nich" - napisał w Obrazkach z moich lat chłopięcych Ludwig Kalisch. Pisarz urodził się w Lesznie w 1814 r. i pierwsze lata życia spędził w tradycyjnej gminie żydowskiej. Następnie pobierał nauki w Głogowie, losy zawiodły go do Berlina, Moguncji i Londynu. Ostatecznie osiadł w Paryżu, gdzie zmarł w 1882 r. We Francji spotykał się z wieloma twórcami kultury, takimi jak Heinrich Heine czy Jacques Offenbach. Pisał o kankanie na długo przed tym, zanim Offenbach stworzył operetkę Orfeusz w piekle. Właśnie Kalisch przełożył na niemiecki libretto tego dzieła - premiera przedstawienia w jego tłumaczeniu odbyła się we Wrocławiu w 1859 r.

Obrazki z moich lat chłopięcych są pamiętnikiem społeczności Żydów z Leszna, lecz ze względu na swój uniwersalizujący charakter wykraczają poza te granice. Narracja przypomina gawędę o kraju dzieciństwa, upamiętniającą wiele miejsc z miasta rodzinnego. Autor pisze też o kondycji Żydów w ówczesnym Lesznie, co ma aspekt ideologiczny i publicystyczny.

Obrazki... opublikowane w języku niemieckim w 1872 r. nie były nigdy wznawiane ani poddawane analizie literackiej. Polski przekład jest drugim wydaniem tej książki i być może zaprzeczy domniemaniom autora o ulotności jego dzieła.

Tłumacz: dr Marcin Błaszkowski - filolog iberysta, dermatolog, tłumacz, regionalista. Autor wielu przekładów literatury regionalistycznej (w tym tekstów pamiętnikarskich) oraz licznych publikacji regionalistycznych, przede wszystkim o tematyce ewangelickiej i żydowskiej. Wśród najważniejszych jego prac na temat społeczności żydowskiej szczególne miejsce zajmuje studium o Ludwigu Kalischu, najobszerniejsza dotąd biografia tej postaci.

Autor: Ludwig Kalisch (1814-1882) - historyk literatury, pisarz, krytyk teatralny. Urodzony i wychowany w Lesznie, gdzie odebrał tradycyjną żydowską edukację religijną. Pochodził z rodziny słynnych talmudystów, związanej z tzw. kręgiem mędrców Leszna. W mieście tym spędził też całą młodość. Po licznych przeprowadzkach zadomowił się w Moguncji (Mainz), tam pracował jako redaktor naczelny gazety ,,Narhalla" [Błazeństwo], wykorzystując zjawisko mogunckiego karnawału do demokratyzacji życia politycznego w Prusach. Brał udział w rewolucji Wiosny Ludów w 1848 roku, znalazł się w składzie tymczasowego rządu Palatynatu, za co został skazany na śmierć. Uciekając przed egzekucją, wyjechał w 1851 do Paryża, gdzie zamieszkał na stałe. Nawiązał tam kontakty m.in. z Heinrichem Heinem oraz Jacques'em Offenbachem. Był autorem przekładu na niemiecki libretta operetki Orfeusz w piekle, której premiera w tym języku odbyła się w Teatrze Miejskim we Wrocławiu w 1859 roku.

Bilder aus meiner Knabenzeit [Obrazki z moich lat chłopięcych] wydane w 1872 roku to zbiór esejów autobiograficznych, w których Ludwig Kalisch ukazuje różne aspekty życia gminy żydowskiej w Lesznie - w owym czasie największej gminy żydowskiej w Wielkopolsce. Autor szczegółowo opisuje zwłaszcza żydowską edukację religijną, życie rodzinne i gospodarcze, ale również trendy emancypacyjne i akulturacyjne. Bilder... to jedno z najciekawszych świadectw tożsamościowych i politycznych przeobrażeń społeczności żydowskiej Wielkopolski w pierwszej połowie XIX wieku.