Leszek Możdżer

Historia fortepianu dekafonicznego rozpoczęła się w 2023 roku, kiedy to prof. Paweł Nurowski, organizator matematycznej konferencji "Grieg meets Chopin - Warsaw meeting on geometric methods in science" zadzwonił do Leszka Możdżera. Pianista już od dłuższego czasu nosił się z zamiarem wytworzenia fortepianu strojonego w systemie dziesiętnym, ale potrzebował do tego zespołu konstruktorów, między innymi matematyka, którzy stworzyłby tabelę strojeniową według której mógłby pracować stroiciel. Współczesny, "równomiernie temperowany" system strojenia jest bowiem matematycznym systemem dwunastkowym i to właśnie w tym systemie funkcjonuje cała muzyka tonalna, począwszy od swojego pierwszego historycznego przedstawiciela - Jana Sebastiana Bacha, który uprawomocnił ten właśnie system strojenia komponując "Das wohltemperierte Klavier", będącym cyklem Preludiów i Fug napisanych we wszystkich istniejących tonacjach. Leszek Możdżer podważa jednak istniejący stan rzeczy i zmienia ilość klawiszy w oktawie z dwunastu na dziesięć. Odważna próba odejścia od powszechnie używanego systemu strojenia stawia przed pianistą i jego słuchaczami istotne pytania: na ile system tonalny jest częścią pianistyki, a na ile jest nią artykulacja, precyzja uderzenia, frazowanie, dynamika, operowanie pedałami? Czy da się wyrazić emocje mówiąc w innym, niezrozumiałym języku? Na ile temperacja stroju jest w stanie ochronić pianistę, ubrać go w barwy ochronne, a na ile jest dla niego życiodajnym, inspirującym polem działania? Czy system dwunastu klawiszy w oktawie wspiera pianistę, czy raczej jest dla niego bolesnym ograniczeniem? No i najistotniejsze chyba pytanie dotyczące całej współczesnej muzyki tonalnej: czy to, czego słuchamy to Muzyka czy Matematyka? Jak z punktu widzenia twórcy rozkładają się proporcje w systemie dziesiętnym, a jak w systemie tuzinowym? Razem z zespołem naukowców i fortepianmistrzów udało się bowiem wytworzyć instrument, który zaprzecza wszystkim dotychczasowym prawom tonalnej grawitacji, ale operuje tą samą zasadą, tyle, że w innej rozdzielczości. Za pomocą zjawisk rezonansowych Leszek Możdżer zapragnął wejść do świata współczesnej muzyki i posługując się matematyką, spróbować rozpoznać na nowo istotę dysonansu i konsonansu jako nieodłącznej części ludzkich poszukiwań harmonii, prawdy i piękna.