Sprzeczne przepisy podatku od spadków

Mama zmarła w grudniu. Tymczasem w ustawie jest wyraźny zapis, że obowiązek podatkowy powstaje w chwili przyjęcia spadku. Z jakich przepisów wynika fakt, że pod rządami nowej ustawy, obowiązuje stary taryfikator?

Czy mogę zrzec się spadku na rzecz pełnoletnich dzieci lub jednego z nich? One nie mają jeszcze własnych mieszkań i moim zdaniem nie będą musiały płacić podatku, jeżeli prawdą jest, że decyduje o tym data śmierci.

Senator - adwokat radzi czytelnikom "Echa"

Sprawy podatkowe mają to do siebie, że dla usta-lenia czy i w jakiej wysokości musimy zapłacić poda-tek zazwyczaj trzeba uwzględnić nie jeden, a szereg różnych przepisów.

Spadkobierca nabywa prawo do spadku z chwilą jego otwarcia. Spadek otwiera się zaś z chwilą śmierci spadkodawcy. Jednak dla powstania lub nie, obowiązku podatkowego liczy się inny moment. Konstrukcja podatku od spadków nie wiąże momentu powstania obowiązku podatkowego z nabyciem pra-wa do spadku, czyli z momentem śmierci spadko-dawcy. Obowiązek podatkowy powstaje dopiero z chwilą przyjęcia spadku. Tak więc przy nabyciu spadku w drodze dziedziczenia (po śmierci spadko-dawcy) obowiązek podatkowy powstaje nie w mo-mencie nabycia spadku, lecz dopiero z chwilą jego przyjęcia.

Powstaje pytanie, kiedy mamy do czynienia z przyjęciem spadku? Spadek może być przyjęty przez osobę uprawnioną w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Zazwyczaj te sześć miesięcy liczy się od chwili śmierci spadkodawcy, bo osoba bliska z reguły wie o śmierci kogoś z rodziny. Trzeba pamiętać, że o ile odrzucenie spadku wymaga wyraźnego oświadczenia osoby powołanej do spadku, to już przyjęcie nieko-niecznie. Dla przyjęcia spadku wystarczy, że osoba powołana do spadku nie złoży w stosownym czasie potrzebnego oświadczenia. Kodeks cywilny wyraźnie przewi-duje bowiem, że brak oświadczenia spadkobiercy w terminie sześciomiesięcznym jest jednoznaczny z przyjęciem spadku. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem.

Niestety sprawa się komplikuje, jeżeli chodzi o sytuację, gdy osoba zmarła w roku 2006, a przyjęcie spadku nastąpi dopiero w roku 2007. Otóż nowelizacja, która wprowadziła zwolnienie od podatku od spadków dla najbliższej rodziny zawiera też przepis przejściowy w art. 3 ust. 1, który stanowi, że do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie nowelizacji stosuje się przepisy obowiązujące do końca roku 2006. O dziwo ta sama nowelizacja zawiera zapisy, które są całkowicie sprzeczne z brzmieniem wspomnianego art. 3 ust. 1. i dawałyby podstawy do zastosowania już nowych przepisów. Jednak nieoficjalne zdanie przedstawicieli fiskusa jest takie, że sto-sowane będą postanowienia art. 3 ust. 1! W praktyce trzeba przyjąć stanowisko przedstawicieli fiskusa lub zdecydować się na spór prawny i nawet na proces sądowy w tej sprawie.

Odnośnie pytania w zakresie przekazania mieszkania dzieciom Czytelniczki to prawo nie przewiduje czegoś takiego, jak zrzeczenie się spadku na rzecz konk-retnej osoby. Spadek albo przyjmujemy albo go odrzucamy. Natomiast oświad-czenie o odrzuceniu spadku będzie miało ten skutek, że osoba, która odrzuca spadek zostaje wyłączona od dziedziczenia, tak jakby nie dożyła chwili śmierci spadkodawcy. W efekcie, jeżeli zmarły nie zostawił testamentu, to prawo do spadku nabędą osoby powołane z mocy ustawy w dalszej kolejności, czyli np. w sytuacji, gdy spadek odrzuci córka zmarłego spadkodawcy, to prawo do tej części spadku, który przypada córce przechodzi na jej dzieci, czyli wnuki zmarłego.

Adw. Robert Smoktunowicz
Senator RP