Rak skóry
30 września 2004
Raki skóry stanowią w Polsce ok. 10% wszystkich nowotworów złośliwych. Oznacza to, że rocznie rozpoznaje się ok. 10 tys. nowych przypadków.
Raki skóry często powstają na podłożu zmian przedrakowych. Stanem przedra-kowym nazywamy każdą taką zmianę chorobową, na podłożu której, znamiennie częściej niż na podłożu innych spraw chorobowych, dochodzi do rozwoju raka. Do właściwych stanów przedrakowych skóry zaliczamy: rogowacenie słoneczne, róg skórny, rogowacenie białe i rogowacenia wywołane arsenem lub przetworami smoły pogazowej.
Rogowacenie słoneczne (keratosis solaris, actinica) to najczęściej występujący na skórze stan przedrakowy mający charakter przebarwionych hiperkerato-tycznych ognisk. Zmiany występują na twarzy, powierzchniach grzbietowych rąk, przedramionach, szyi, karku i wyłysiałej skórze głowy. Mogą być pojedyncze lub częściej rozsiane, okrągłe lub owalne. Mają charakter żółtobrunatnych ognisk o suchej, szorstkiej, łuszczącej się powierzchni, leżą w poziomie skóry lub są nieznacznie wyniosłe. Próba oddzielenia nawarstwień rogowych odsłania wilgotną, niekiedy nieznacznie krwawiącą powierzchnię. Okres trwania zmian jest wieloletni. Na jego podłożu najczęściej dochodzi do rozwoju raka kolczystokomórkowego.
Wystąpieniu ww. stanów przedrakowych jak również rakom skóry sprzyjają niektóre sytuacje życiowe i przyzwyczajenia, do których można zaliczyć: długotrwałe opalanie, oparzenia słoneczne w dzieciństwie, jasna karnacja skóry, narażenie na promieniowanie jonizujące, rodzinne występowanie raka skóry, blizny i zmiany pourazowe skóry (owrzodzenia, oparzenia, przewlekłe przetoki), palenie tytoniu.
Raki skóry to prawie wyłącznie wysokozróżnicowane raki kolczystokomórkowe, określane najczęściej jako Carcinoma Spinocellulare - SCC oraz grupa tzw. raków podstawnokomórkowych - Carcinoma Basocellulare - BCC. BCC stanowią około 80% wszystkich raków skóry; pozostałe 20% to SCC. BCC cechuje się małą złośliwością - powolnym wzrostem i przebiegiem oraz wyjątkowo rzadko występującymi przerzutami. Naciekając miejscowo podłoże nowotwór ten może powodować rozległe zniszczenie głębiej leżących tkanek. SCC natomiast daje przerzuty u 2-3% pacjentów.
Jednak gdy nowotwory te są wcześnie rozpoznane i leczone rokowanie jest bardzo dobre, a wyleczalność wynosi ponad 95%. Do skutecznych metod leczenia należy usunięcie chirurgiczne, zamrażanie ciekłym azotem, leczenie miejscowymi preparatami niszczącymi nowotwór. Przed każdym jednak leczeniem powinno być postawione rozpoznanie na podstawie badania histopatologicznego wycinka skóry pobranego ze zmienionego miejsca.
Generalnie mężczyźni chorują częściej niż kobiety, a zachorowalność wzrasta z wiekiem. Ryzyko zachorowania na raka skóry pozostaje w ścisłym związku z nasłonecznieniem i typem skóry. Szczególnie podatni na zachorowanie są ludzie o jasnej karnacji, trudno opalający się i skłonni do oparzeń słonecznych. Umiejscowienie raków skóry związane jest także ze stopniem narażenia skóry na promieniowanie słoneczne, dlatego tak częsta lokalizacja tych nowotworów na odsłoniętych częściach ciała, zwłaszcza na skórze twarzy.
W celu oceny niepokojących, długo utrzymujących lub nie gojących się zmian na skórze najlepiej skonsultować się z dermatologiem lub chirurgiem. Wczesne rozpoznanie może gwarantować pełne wyzdrowienie i dobry kosmetyczny efekt leczenia.
lek. med. Dorota Bystrzanowska
