Kiedy odmówić zeznań?
16 stycznia 2009
Zostałem wezwany na świadka. Czy muszę jechać do sądu i składać zeznania? A jeśli zaszkodzą mi lub bliskim? Czy mogę odmówić zeznań?
Autor jest prawnikiem w kancelarii Smoktunowicz & Falandysz |
Nieusprawiedliwione niestawiennictwo świadka może spowodować nałożenie na taką osobę kary pieniężnej w wysokości do 10 tys. złotych. Niezależ-nie od kary pieniężnej sąd może zarządzić zatrzyma-nie i przymusowe doprowadzenie świadka. Natomiast świadek, który nie stawił się na wezwanie nie może za karę zostać aresztowany. Polskie prawo nie prze-widuje pozbawienia wolności jako kary za uchylanie się od roli świadka.
Jednak niektóre osoby mają prawo odmówić zeznań jako świadkowie lub też prawo odmowy odpowiedzi na poszczególne pytania.
Osoba najbliższa dla oskarżonego ma prawo odmówić zeznań. Osobą najbliż-szą jest małżonek, rodzice, dziadkowie, dzieci, wnuki, rodzeństwo oraz najbliżsi bliscy krewni, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu. Co istotne prawo odmowy zeznań trwa mimo ustania małżeństwa. Sporną kwestią jest pojęcie kręgu osób "pozostających we wspólnym pożyciu". Przyjmuje się, że mieści się tu konku-binat rozumiany jako trwały związek kobiety i mężczyzny, prowadzących wspólne gospodarstwo domowe i utrzymujących stosunki właściwe małżonkom, choć bez nadania formy prawnej. Nie jest natomiast relacją "pozostawania we wspólnym po-życiu" długotrwała przyjaźń, zażyłość, utrzymywanie stosunków seksualnych - choćby długotrwałe, a nawet narzeczeństwo, jeżeli narzeczeni nie żyją w konkubi-nacie.
Osoba wezwana na świadka musi się stawić i zeznawać, ale może odmówić od-powiedzi na konkretne pytania, jeżeli odpowiedź narażałaby ją lub osobę dla niej najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo.
Dodatkowo świadek zawsze może żądać, aby przesłuchano go na rozprawie z wyłączeniem jawności, jeżeli treść zeznań mogłaby narazić na hańbę jego lub oso-bę dla niego najbliższą.
Świadek musi zeznawać prawdę. Złożenie fałszywych zeznań, to nie tylko po-danie nieprawdziwych faktów (okoliczności), ale także niepodanie (zatajenie) fak-tów. Za składanie fałszywych zeznań grozi kara pozbawiania wolności do lat trzech.
dr Michał Kuliński
Chcesz zadać pytanie prawnikowi? Dzwoń lub napisz do "Echa" (022 614-58-03). Wybrane py-tania wraz z odpowiedziami opublikujemy.