Annopol i jego czarna legenda. Zasłużona?
16 kwietnia 2015
źródło: Archiwum Przemysława Burkiewicza
Annopol to dziś część Białołęki, w której znajdują się fabryki i magazyny. Jednak jeszcze pod koniec lat sześćdziesiątych dogorywało tu osiedle przedwojennych baraków, w których za sanacji mieszkali eksmitowani z mieszkań bezrobotni. Prasa rozpisywała się, że mieszka tu najgorszy element: złodzieje, pijacy, prostytutki i wyrokowcy. Mieszkańcy baraków bronili się, że osiedle było czyste a każdy każdemu mówił "dzień dobry". Po Annopolu została tylko nazwa pętli tramwajowej, ulicy oraz... czarna legenda dzielnicy wyklętej.
Annopol znajdował się na terenie dzisiejszej Białołęki, ale przed wojną był poza Warszawą. Ze stołecznym osiedlem Bródno łączyły go wąskie uliczki. Pierwsze baraki dla bezdomnych i bezrobotnych zostały oddane do użytku w 1927 roku, ale rozbudowywano je jeszcze przez kilka lat. Na początku powstało 41 budynków - murowanych i drewnianych - które zamieszkało 810 rodzin.
Ogródki, gołębniki, kury i króliki
Annopol posiadał wodociąg i instalację gazową. Oświetlenie stanowiły przeniesione w wyniku modernizacji sieci śródmiejskiej latarnie gazowe. Na barakach zawisły emaliowane tabliczki z nazwami dziś już zapomnianymi: Wiśniewska, Annopolska, Gajowa, Słońska (według planów miasta uliczka ta istniała do początku lat dziewięćdziesiątych i biegła między altankami działkowymi kolonii Aleksandrówek i łączyła się z ulicą Nowotoruńską - wchłoniętą przez wielką trasę parę wiosen później). Centralnym punktem osiedla był plac Annopolski - dziś również zapomniany. "W roku 1932 bezrobocie obejmowało 22 procent ogółu robotników warszawskich. Jeszcze w roku 1938 w 113 barakach Annopola mieściło się 11-12 tysięcy osób. Za izbę o rozmiarach 4 x 5 metrów kwadratowych płacili tu 18 zł miesięcznie, mieli ogródki, gołębniki, hodowle kur i królików. Wielu spośród dawnych bezrobotnych zdeklarowało się w tym rezerwacie nędzy, weszło w szeregi praskiego półświatka" - pisał Jerzy Kasprzycki w książce "Pożegnania warszawskie" z 1971 roku. Baraki rozebrano w latach 60. XX wieku, by ich miejsce zajęły fabryki i magazyny. A jakie są Państwa wspomnienia związane z Annopolem? Gorąco prosimy o wysyłanie listów i e-maili do redakcji.
"Milicja zwalcza meliny"
W czasie zdobywania Warszawy w 1944 roku przez polskie i radzieckie wojska Annopol został zburzony, ale szybko się odbudował. Jeszcze w latach sześćdziesiątych był symbolem nędzy i biedy. Halina Michalikowska, kierowniczka poradni społeczno-wychowawczej przy Toruńskiej 23 wspominała, że dzieci annopolan były brudne i głodne. Ich rodzice - niepiśmienni i zamroczeni alkoholem. Nierzadko na terenie przeznaczonego do likwidacji getta dla bezdomnych interweniowała milicja. "Milicja Pragi Północ zwalcza meliny pijackie", "Obrabowali samotną kobietę", Zbrodniczy żart", "Młodzi chuligani", "Chuligani na trasie" - to tylko niektóre tytuły z "Życia Warszawy" z lat sześćdziesiątych. Oto jedna z reporterskich relacji: "Nieznani sprawcy usypali na torowisku tramwaju "12" na Żeraniu przy ul. Marywilskiej stertę kamieni. Tylko dzięki przytomności umysłu motorniczego nie doszło do wypadku" - relacjonował nieistniejący już dziennik.
"Frania chodziła na okrągło"
Jednak taka opinia o Annopolu - jako miejscu wyklętym - w opinii jego byłych mieszkańców jest kłamstwem. "Annopol lat sześćdziesiątych pamiętam lepiej niż dobrze. Mieszkałem wówczas w okolicy placu Bankowego (wówczas Feliksa Dzierżyńskiego - przyp. PB), w rodzinie inteligenckiej. Ojciec urzędnik, matka nauczycielka. Po co ja jeździłem na Bródno? W jednym z baraków mieszkał mój wujek, absolutny arystokrata robotniczy. Wyjeżdżał on na tzw. budowy eksportowe. To on, a nie moi rodzice, miał radio i odkurzacz (...) Moja ciocia miała jakieś przegięcie na punkcie czystości. Codziennie pracował odkurzacz, codziennie odsuwała meble, żeby dokładnie posprzątać. Pralka Frania chodziła niemal na okrągło" - napisał do mnie przed laty pan Stanisław Turski. Podobnie Annopol zapamiętał bokser Jan Dolecki, wielokrotny mistrz Warszawy w tej dyscyplinie. Tak pisał w liście: "Mieszkałem na Annopolu w baraku 35 m. 16, a po wojnie przemianowanym na Marywilską 12 m. 150. Pamiętam Annopol z czasów okupacji i po wojnie. Ten czysty i zadbany, z alejkami wśród baraków, utwardzonymi leszem i wytyczonymi białymi słupkami, co było zasługą dozorcy Kapuśniaka (...) Większość moich koleżanek i kolegów mieszkała schludnie i czysto, a poziomem inteligencji i dyscypliny nie odbiegaliśmy od innych mieszkańców Warszawy. Ja i mój brat Tadeusz w latach 50. byliśmy mistrzami i reprezentantami Warszawy w boksie. Uczyłem się w szkole nr 42 i z tej szkoły pozostał mi w pamięci pan Lancholc. Ten wybitny pedagog uczył nas, że tam, gdzie znajduje się godło państwa, należy zdjąć czapkę, a w tramwaju mówić pasażerom dzień dobry" - wspominał pan Dolecki.
Baraki rozebrano w latach 60. XX wieku, by ich miejsce zajęły fabryki i magazyny. A jakie są Państwa wspomnienia związane z Annopolem? Gorąco prosimy o wysyłanie listów i e-maili do redakcji. Wspomnienia będą bezcennym świadectwem historii Bródna i Białołęki.
Przemysław Burkiewicz
