"Myśmy myśleli, że to kuń". Prehistoryczne znalezisko na Woli

Znalezione w 2018 roku szczątki słonia z gatunku Palaeoloxodon antiquus nie były pierwszymi, jakie odkryto na Woli. Podobnego znaleziska dokonano za czasów Władysława Gomułki.

Znajdź i zniszcz

Wszystko zaczęło się jak w "Blue Velvet" Davida Lyncha, choć tutaj główny bohater znalazł nie ucho, lecz ogromny ząb mierzący 42 centymetry długości. Odkrycia dokonał w 1962 roku przypadkowy podróżny, idący w kierunku Trasy W-Z z Centralnego Dworca Autobusowego PKS, działającego wówczas przy Żytniej. Mężczyzna postanowił zanieść dziwny ząb do redakcji "Ekspresu Wieczornego", która powiadomiła Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego.

Następnego dnia rano dr Tadeusz Roskosz, specjalista anatomii zwierząt, odkrył stojącą za zębem tajemnicę. Okazało się, że pracujący na Lesznie chłoporobotnicy, natrafiwszy na prehistoryczne szczątki, uznali za stosowne podzielić je na dwie kategorie: większe (przeszkadzające w pracy) zniszczyli łopatami i kilofami, zaś mniejsze wyrzucali byle gdzie. Ślady prehistorycznego życia miały ustąpić rurze centralnego ogrzewania.

To nie był kuń

- Po sensacyjnym artykule w "Ekspresie" zostałem wydelegowany przez doc. Juliana Kulczyckiego do zbadania sytuacji na ulicy Leszno - wspomina dr Gwidon Jakubowski z Muzeum Ziemi PAN. - Okazało się, że na interesującym nas odcinku ulicy prace ziemne są już zakończone i robotnicy kończą zasypywanie wykopu. Na moje pytanie, dlaczego rozbijali tak wielkie kości i nikogo nie zawiadomili, otrzymałem krótką i prostą odpowiedź: "Panie, bo myśmy myśleli, że to kuń".

Za sprawą ignorancji robotników kompletnie zniszczone zostały części czaszki i żuchwa prehistorycznego zwierzęcia. Naukowcom udało się uratować m.in. trzon prawej łopatki, a podczas dalszych prac wykopaliskowych - z oszczędności prowadzonych "bez bawienia się w warstwy kulturowe" - znaleziono jeszcze wiele kości, w tym cios o długości 250 centymetrów i dwadzieścia sześć kręgów.

Zwierzę zostało zidentyfikowane jako Palaeoloxodon antiquus. Słonie tego gatunku, zamieszkujące Europę w plejstocenie, były większe od znanych ze współczesnej Afryki. Dorastały do 420 cm wysokości w kłębie i mogły ważyć nawet 15 ton. Odkryte w 1962 roku na Lesznie kości znajdują się do dziś w zbiorach Muzeum Ziemi PAN w al. Na Skarpie.

Dominik Gadomski

Na podstawie: "Historia znalezienia warszawskiego słonia leśnego we wspomnieniach dr. Gwidona Jakubowskiego", mz.pan.pl