Jak zadbać o moje interesy?

Autor jest prawnikiem w kancelarii Smoktunowicz & Falandysz

Chcąc wydziedziczyć bliskich z kręgu spadkobierców ustawowych należy pamiętać, aby nie pomylić tego pojęcia z pominięciem w testamencie. Pominięcie w testamencie nie oznacza, że uprawnieni do dziedzi-czenia zostali wydziedziczeni, czyli pozbawieni spad-ku oraz prawa do zachowku. Osoba pominięta w te-stamencie zostanie pozbawiona przypadającej jej z mocy ustawy udziału w spadku, jednak zachowa prawo do zachowku. Zachowek, co do zasady wynosi połowę udziału w spadku jaka przypadłaby danej osobie, gdyby dziedziczenie odbywało się bez testa-mentu, ale na zasadach ustawowych.

Jest jednak możliwość pozbawienia również pra-wa do zachowku. Wydziedziczenie, czyli pozbawienie prawa do zachowku, powinno nastąpić w testamen-cie, a jego przyczyna powinna być uzasadniona i precyzyjnie podana. Brak podania przyczyny wy-dziedziczenia lub wskazanie nieprawdziwej przyczyny może powodować powstanie roszczenia o zachowek. Skuteczne wydziedziczenie jest możliwe, gdy uprawniony do zachowku działa w następujący sposób:

• wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasada-mi współżycia społecznego (alkoholizm, narkomania, przestępczy tryb życia). Istotne jest przy tym, by spadkodawca już za życia wyraził dezaprobatę dla określonego zachowania wydziedziczonego.
• dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyś-lnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci.
• uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych np. niewykonywanie obowiązku alimentacyjnego, nieudzielanie opieki, brak pomo-cy w chorobie itp. Pod tym pojęciem mieści się również takie zachowanie, które prowadzi do faktycznego zerwania kontaktów rodzinnych i ustania więzi uczu-ciowej, normalnej w stosunkach rodzinnych.

Jednocześnie trzeba pamiętać, iż dzieci wydziedziczonego są nadal uprawnione do zachowku. W tym przypadku oznaczać to będzie, że wnuki będą miały prawo do zachowku nawet wówczas, gdy wydziedziczona ich matka przeżyła spadkodawcę. Prawo żądania zachowku przedawnia się z upływem trzech lat od ogłoszenia testa-mentu.

Także przepisanie na żonę majątku męża nie rozwiązałoby problemu czy-telniczki, ponieważ byłoby darowizną, a darowizny udzielone na rzecz innych spad-kodawców są doliczane przy obliczaniu spadku w celu ustalenia wartości zachowku (inne darowizny udzielone w ciągu ostatnich 10 lat przed śmiercią też co do zasady są zaliczane)! Prawo spadkowe bardzo chroni rodzinę, w tym także dzieci pozamał-żeńskie.

dr Michał Kuliński

Masz pytanie do prawnika?
Dzwoń 022 614-58-28 lub pisz: kchodkowska@gazetaecho.pl
Prawnik odpowiada na pytania Czytelników tylko na łamach "Echa"