Ciekawy Wawer
19 grudnia 2008
Wokół nas jest wiele miejsc, które mijamy i czasami zastanawiamy się, co to za miejsce i jaką kryje tajemnicę. W "Informatorze Wawra" razem z czytelnikami chcemy odkrywać te tajemnice, poznawać ciekawe miejsca.
Paweł Przyrowski, jeden z inicjatorów upamiętnienia tego wydarzenia tak opi-suje historię: "31.X.1940 r. niemieckie władze okupacyjne utworzyły z części Fale-nicy i Miedzeszyna getto. Na obszar ograniczony dzisiejszymi ulicami: Lawinową, Mszańską, Chryzantemy, Hiacyntową, Bartoszycką, krótkimi odcinkami Bystrzyc-kiej i Walcowniczej w pobliżu przejazdu kolejowego oraz ulicą Patriotów przesied-lono żydowską ludność Falenicy i sąsiednich miejscowości. 15.I.1941 r. getto zo-stało zamknięte, a jego opuszczenie karane było śmiercią. 20.VIII.1942 r. miał miejsce ostatni akt tragedii żydów falenickich. O godzinie trzeciej nad ranem Niem-cy rozpoczęli likwidację getta. Pacyfikacja trwała do wieczora. Ci, którzy ją przeżyli zostali załadowani do wagonów towarowych ustawionych przy rampie kolejowej w Falenicy. Ich los dokonał się w Treblince. Razem z nimi załadowano do wagonów około tysiąca żydów przypędzonych tu przez Wawer i Radość z Rembertowa oraz kilkaset osób z Otwocka. Stu wybrańców z Falenicy otrzymało odroczenie. Skiero-wano ich do pracy w miejscowym tartaku. 7.V.1943 r. barak, w którym mieszkali, został wysadzony w powietrze granatami przez niemieckich żandarmów.
Getto falenickie zamieszkiwało około 6,5 tys. ludzi, prawie wszyscy zginęli na miejscu, bądź w obozie zagłady w Treblince. Po wojnie na gruzach getta powstały nowe osiedla, zamieszkali nowi ludzie. Pamięć historyczna tego miejsca została przerwana. Do początku lat 90-tych ubiegłego wieku nie było tu najmniejszego śla-du tragedii z sierpnia 1942 r. Próby jej upamiętnienia w 1977 r. spotkały się ze sprzeciwem komunistycznej biurokracji. W 1984 r. odbył się nielegalny marsz szla-kiem Rembertów - Falenica. Wzięła w nim udział grupa kilkunastu osób. 19.IX.1990 r. Zarząd Komitetu Obywatelskiego "Solidarność" Falenica - Miedzeszyn - Radość uznał za konieczne podjęcie kroków w celu upamiętnienia tragedii getta w Falenicy. W 1992 r. w 50-tą rocznicę tamtych wydarzeń odbył się już legalny marsz z Rem-bertowa do Falenicy i uroczyste odsłonięcie pomnika przed dworcem w Falenicy. Pomnika, przy którym co roku 20 sierpnia gromadzą się ci mieszkańcy Falenicy, którzy odczuwają taką potrzebę."
Pani Milena otrzyma za odgadnięcie nagrodę od redakcji.
A teraz kolejna zagadka: przedstawiam zdjęcie autorstwa pana Andrzeja Krasno-wolskiego pochodzące z wystawy "Wawer - Miejsca Pamięci". Pomnik pochodzi z 1928 roku. Kto odgadnie, gdzie stoi ten pomnik upamiętniający dziesiątą rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości? Informacje prosimy przesyłać na adres redakcji lub pocztą elektroniczną: w.zalewski@itl.waw.pl.
Włodzimierz Zalewski
