Córka opiekuna wspomnień

Marzec tysiąc dziewięćset sześćdziesiątego czwartego roku

Rozdział pierwszy

Ś

nieg zaczął padać na kilka godzin przed pojawieniem się pierwszych oznak zbliżającego się porodu. Najpierw z popołudniowego, matowo-szarego nieba spłynęło kilka pojedynczych płatków, a potem wiatr zakręcił nimi i zawirował dookoła krawędzi szerokiego, frontowego ganku. On stał obok niej i patrząc przez okno, obserwował, jak ostre podmuchy wzniecają śnieżne fale, obracają nimi i unoszą w górę, zanim w końcu rzucą na ziemię. W sąsiednich domach włączono światła i wówczas nagie gałęzie drzew zalśniły nieskalaną bielą.

Po kolacji rozpalił ogień, a przedtem odważył się wyjść po drewno, ułożone ubiegłej jesieni obok ściany garażu. Powietrze, które owionęło mu twarz, było rześkie i zimne, zaś śnieg na podjeździe sięgał już do połowy łydki. Zebrał z ziemi kilka polan, otrząsnął z nich puchate, białe czapy i wniósł do środka. Suche szczapy na żelaznym palenisku od razu zajęły się ogniem, ale on przez pewien czas siedział obok ze skrzyżowanymi nogami i jak zahipnotyzowany patrzył w niespokojne, niebieskawe płomienie, od czasu do czasu dorzucając drew. W panujących na zewnątrz ciemnościach cicho prószył śnieg, jasny i gruby w stożkowatych kręgach światła rzucanych przez uliczne lampy. Zanim podniósł się z podłogi i wyjrzał przez okno, należące do nich auto, które stało tuż przy krawężniku, zmieniło się w miękki, biały pagórek. Nawet ślady jego stóp na podjeździe zdążyły się już wypełnić i zniknąć.

Otrzepał ręce z popiołu i przysiadł na kanapie obok żony, która odpoczywała ze stopami wspartymi na stosie poduszek. Opuchnięte kostki założyła jedna na drugą; na wydatnym brzuchu balansował egzemplarz słynnego poradnika doktora Spocka. Wydawała się całkowicie pochłonięta lekturą, bo co chwila lizała wskazujący palec i z namaszczeniem przewracała kartki. Miała szczupłe ręce, zakończone krótkimi, mocnymi palcami, a przy czytaniu odruchowo zagryzała dolną wargę. Obserwując ją, poczuł nagły przypływ miłości pomieszanej z zadziwieniem: że to właśnie ona jest jego żoną i że ich dziecko, którego narodzin spodziewali się w ciągu trzech tygodni, niebawem przyjdzie na świat. Ich pierwsze dziecko, dokładnie mówiąc. Małżeństwem byli zaledwie od roku.

Podniosła oczy i uśmiechnęła się lekko, kiedy otulał kocem jej nogi.

- Wiesz, cały czas się zastanawiam, jak to jest - powiedziała. - To znaczy, jak to jest przed urodzeniem. Fatalnie, że człowiek niczego nie pamięta.

Rozpięła szlafrok, podciągnęła wyżej sweter, który nosiła pod spodem, wystawiając na widok publiczny okrągły i twardy jak melon brzuszek, i przesunęła dłonią po jego gładkiej powierzchni. Blask ognia tańczył na jej skórze i rzucał czerwonawo-złote błyski na piękne, bujne włosy.

- Myślisz, że to przypomina siedzenie wewnątrz wielkiej latarni? W książce jest napisane, że światło przenika przez skórę i że dziecko może je zobaczyć.

- Nie wiem - odparł.

Roześmiała się.

- Nie wiesz? Przecież jesteś lekarzem.

- Jestem chirurgiem ortopedą - przypomniał jej. - Mogę opowiedzieć ci co nieco o tkance kostnej płodu, i to wszystko, co wiem na ten temat.

Uniósł nieco jej delikatną, choć jednocześnie opuchniętą stopę, ukrytą w jasnoniebieskiej skarpetce, i zaczął ją masować. Najpierw mocną kość stepową, potem śródstopie i kości paliczkowe, ukryte tuż pod skórą, a następnie zwarte mięśnie pod palcami, które pod jego dotykiem otwierały się jak wachlarz. Szmer jej oddechu wypełniał ciszę w pokoju, ciepło jej stóp ogrzewało mu dłonie i wtedy zaczął wyobrażać sobie ukrytą wewnątrz ciała doskonałą symetrię jej kości. W ciąży wydawała się mu prześliczna, lecz krucha jak kryształ, a to odczucie nasilało się, gdy widział drobniutkie, niebieskawe żyłki, przeświecające przez bladą skórę.

Choć była to wzorcowa ciąża, bez żadnych medycznych zastrzeżeń, doktor od dobrych kilku miesięcy nie był w stanie kochać się z żoną. Zamiast tego starał się ją ochronić najlepiej jak potrafił: wnosił ją po schodach, owijał w koce, przynosił filiżanki kremu z mleka i jaj. ,,Nie jestem inwalidką ani jakimś pisklakiem, którego znalazłeś na trawniku przed domem", protestowała ze śmiechem przy każdej takiej okazji. Mimo to widział, że jego atencja sprawiała jej radość. Czasem budził się i patrzył, jak ona śpi - na lekkie drżenie powiek, na wolne, lecz równomierne poruszenia klatki piersiowej, na rozpostartą dłoń, tak niedużą, że bez trudu mógłby ją nakryć swoją dłonią.

Była od niego młodsza o jedenaście lat. Po raz pierwszy zobaczył ją niewiele ponad rok temu, pewnej szarej listopadowej soboty. Wsiadała do windy w domu towarowym w centrum miasta, podczas gdy on kupował tam krawaty. Miał wówczas trzydzieści trzy lata i niedawno przeprowadził się do Lexington w Kentucky.

W kłębiącym się tłumie wydała mu się zjawiskowo piękna, z blond włosami zwiniętymi na karku w elegancki kok, z perłami połyskującymi przy uszach i dookoła szyi. Miała na sobie płaszcz z ciemnozielonej wełny, przy którym jej skóra wydawała się tak biała, że aż przezroczysta. Bez namysłu wskoczył za nią do windy, przepychając się między ludźmi i walcząc ze wszystkich sił, żeby nie stracić jej z oczu. Wysiadła na czwartym piętrze i ruszyła w stronę działu z bielizną i rajstopami. Kiedy starał się nadążyć za nią między rzędami wypełnionymi przez wieszaki z majteczkami, biustonoszami i slipkami, które połyskiwały łagodnie w świetle lamp, nagle zastąpiła mu drogę sprzedawczyni w ciemnoniebieskiej sukience z białym kołnierzykiem i z uśmiechem spytała, czy może w czymś pomóc. ,,Chciałbym kupić szlafroczek", powiedział, przeczesując spojrzeniem boczne rzędy, dopóki nie dojrzał blond włosów, ramion okrytych ciemnozielonym materiałem i pochylonej głowy, odsłaniającej wytworny kształt szyi. ,,Chodzi mi o szlafrok dla siostry, która mieszka w Nowym Orleanie", wyjaśnił. Oczywiście tak naprawdę nie miał żadnej siostry ani żyjącej rodziny, o istnieniu której cokolwiek by wiedział.

Sprzedawczyni zniknęła i w chwilę później wróciła z trzema podomkami z aksamitu. Wybrał na chybił trafił i ledwie rzucając na nie okiem, wziął tę z wierzchu. ,,Mamy trzy rozmiary, ale w przyszłym miesiącu będzie o wiele większy wybór kolorów", mówiła sprzedawczyni, lecz on już jej nie słuchał. Ze szlafroczkiem przewieszonym przez ramię wszedł między rzędy wieszaków i skrzypiąc podeszwami butów o płytki posadzki, przeciskał się między kupującymi do miejsca, gdzie stała ona.

Pochylona nad pudłem z drogimi pończochami przeglądała jego zawartość, a przez gładkie, celofanowe opakowania przeświecały ich kolory: ciemnoszary, granatowy, brunatny tak ciemny jak świńska krew. Rękaw zielonego płaszcza musnął w przelocie jego rękę i wtedy poczuł zapach jej perfum - delikatnych, lecz mimo to przenikliwych. Przypomniały mu gąszcz bladych płatków białego bzu, rosnącego pod oknem pokoju, który wynajmował w Pittsburghu w studenckich czasach. Niewielkie okienko piwnicznego pomieszczenia zawsze lepiło się od sadzy i popiołu emitowanego przez pobliską hutę stali, ale wiosną pod oknem zawsze kwitły bzy. Gałązki ciężkie od białego i liliowego kwiecia przyciskały się do szyby, zaś w powietrzu jak światło rozpływał się słodki zapach.

Chrząknął - bo tak naprawdę ze wzruszenia ledwo mógł oddychać - i wysoko podniósł podomkę z niestrzyżonego aksamitu, ale sprzedawczyni za ladą opowiadała właśnie jakiś dowcip, zaśmiewając się przy tym do łez, i wcale go nie zauważyła. Zachrząkał jeszcze raz i wówczas rzuciła na niego zirytowane spojrzenie, jednocześnie wskazując podbródkiem poprzednią klientkę, która trzymała przed sobą trzy cienkie opakowania pończoch, podobne do trzech ogromnych kart.

- Obawiam się, że panna Asher była przed panem - wycedziła lodowatym tonem.

Wtedy ich oczy spotkały się po raz pierwszy; ku swojemu zaskoczeniu ujrzał, że są w tym samym odcieniu intensywnej zieleni co płaszcz. Jednym spojrzeniem objęła całą jego sylwetkę - tweedowe palto, świeżo ogoloną twarz, wciąż zarumienioną od mrozu, starannie przycięte paznokcie - i wskazując na podomkę, uśmiechnęła się z lekkim rozbawieniem.

- Dla pańskiej żony? - spytała.

Usłyszał dystyngowany akcent, charakterystyczny dla mieszkańców Kentucky. W tym mieście starego pieniądza takie różnice odgrywały istotną rolę i po sześciu miesiącach pobytu doskonale o tym wiedział.

- W porządku, Jean - zwróciła się do sprzedawczyni. - Obsłuż najpierw tego pana. Biedaczek musi czuć się zagubiony wśród tych wszystkich wstążeczek i koronek.

- To prezent dla siostry - skłamał natychmiast, desperacko próbując zatrzeć niekorzystne wrażenie. Dość często przytrafiały mu się podobne sytuacje i wówczas zachowywał się zbyt nonszalancko lub bezpośrednio, i ludzie się o to obrażali. Szlafroczek wysunął mu się z rąk i spłynął na podłogę. Schylił się, żeby go podnieść, i od razu poczuł, jak oblewa się rumieńcem. Rękawiczki dziewczyny spoczywały na kontuarze; obok nich ujrzał jej splecione dłonie. Jego zakłopotanie zdawało się łagodzić jej nastrój i kiedy ich oczy znów się spotkały, ujrzał w nich ciepłe zainteresowanie.

Postanowił spróbować jeszcze raz.

- Ogromnie przepraszam, sam nie wiem, co robię. Widzi pani, trochę się śpieszę. Jestem lekarzem i w szpitalu już na mnie czekają.

Jej uśmiech zniknął. Teraz była całkiem poważna.

- Rozumiem - odrzekła i znów zwróciła się do sprzedawczyni. - Jean, proszę, obsłuż najpierw tego pana.

Zgodziła się spotkać z nim ponownie. Napisała swoje nazwisko i numer telefonu starannym pismem, którego w trzeciej klasie szkoły uczyła ekszakonnica, bo właśnie do jej obowiązków należało kształtowanie charakteru pisma uczennic. Każda litera ma swój własny kształt, powtarzała im bez przerwy, jeden jedyny w świecie i niepowtarzalny, i waszym zadaniem jest dbać o jego doskonałość. Ośmioletnia, blada i chuda dziewczynka - kobieta w zielonym płaszczu, która miała kiedyś zostać jego żoną - zaciskała paluszki dookoła wiecznego pióra i siedząc samotnie w pokoju, ćwiczyła pochyłe litery, godzina po godzinie, dopóki nie nabrała w pisaniu płynności podobnej do płynności wody. Wiele lat później, słuchając tej historii, wyobrażał sobie dziewczęcą główkę pochyloną pod lampką, paluszki obejmujące w bolesnym uścisku pióro i podziwiał jej nieustępliwość, jej wiarę w piękno i władczy głos ekszakonnicy... Ale tamtego dnia nie miał o tym pojęcia. Tamtego dnia chodził od jednej sali chorych do drugiej, nosząc w kieszeni fartucha kawałek papieru, i przypominał sobie, jak pod jej ręką jedna litera gładko zmieniała się w drugą, aż wreszcie utworzyła kształt jej imienia. Zadzwonił jeszcze tego samego wieczora i zaprosił ją na kolację, a w trzy miesiące później byli już małżeństwem.

Teraz, podczas ostatnich miesięcy ciąży, podomka w koralowym kolorze leżała na niej jak ulał. Znalazła ją przypadkiem i przyniosła, żeby mu pokazać. ,,Ale przecież twoja siostra umarła dawno temu", wykrzyknęła z nagłym zadziwieniem, a on na moment zamarł i uśmiechnął się na wspomnienie niewinnego kłamstewka sprzed roku. ,,Musiałem coś wymyślić", oświadczył z zakłopotaniem, ,,musiałem w jakiś sposób dowiedzieć się, jak się nazywasz i gdzie cię szukać". Wtedy uśmiechnęła się i przeszła na ukos przez pokój, żeby go objąć.

Śnieg wciąż padał, a oni przez następne kilka godzin czytali i rozmawiali. Czasami chwytała jego rękę i przykładała sobie do brzucha, żeby poczuł ruchy dziecka. Od czasu do czasu wstawał, żeby dołożyć do ognia i przy okazji wyjrzeć przez okno. Na ziemi leżały trzy cale śniegu, potem pięć albo sześć. Ulice wydawały się coraz cichsze i coraz bardziej senne. Zauważył zaledwie kilka samochodów.

O jedenastej podniosła się z kanapy i powędrowała do łóżka. On został na dole, żeby przeczytać najnowsze wydanie ,,The Jour-

nal of Bone and Joint Surgery". Cieszył się opinią dobrego lekarza, który potrafi postawić właściwą diagnozę i umie precyzyjnie przeprowadzić operację. Zawsze był prymusem i najlepszym uczniem w klasie, ale mimo to był wciąż wystarczająco młody, żeby - choć starał się to starannie ukrywać - nie być pewnym własnych umiejętności. Wszystkie wolne chwile poświęcał na naukę, a każdy sukces traktował jako kolejny element układanki, która miała podnieść jego wartość przede wszystkim we własnych oczach. Zawsze czuł się w pewien sposób wyobcowany, ponieważ mając zamiłowanie do nauki, urodził się w rodzinie troszczącej się głównie o to, jak przeżyć kolejny dzień. Rodzice uważali wykształcenie za niepotrzebny luksus i środek, który niekoniecznie musi prowadzić do celu. Biedacy, jeśli w ogóle jeździli do lekarza, to od razu do kliniki w Morgantown, pięćdziesiąt mil od miejsca zamieszkania. Zachował żywe wspomnienia z tych rzadkich wypraw, kiedy podskakiwali na tylnym siedzeniu wypożyczonego pikapa, a obłoczki kurzu przesłaniały im widok. Pewnego razu jego siostra, zajmując miejsce w taksówce obok rodziców, nazwała ten trakt ,,roztańczoną drogą".

W Morgantown pomieszczenia były mroczne, pomalowane na kolor ciemnej zieleni lub turkusowy, zaś lekarze wiecznie się spieszyli, wszystkie sprawy z nimi starali się załatwić jak najszybciej i sprawiali wrażenie nieobecnych.

Nawet teraz, po tylu latach, wciąż zdarzały się momenty, że wyczuwał na plecach ich wzrok i wówczas czuł się jak oszust, który zaraz popełni jakiś głupi błąd i się zdemaskuje. Wiedział, że te obawy zdecydowały o wyborze specjalizacji. Nie dla niego była uzależniona od przypadku nerwowość na internie czy precyzyjne i wielce ryzykowne łatanie chorego serca. On wolał zajmować się złamanymi kończynami, robieniem gipsowych opatrunków i przeglądaniem zdjęć rentgenowskich, na których obserwował, jak powoli w cudowny sposób miejsca złamań zaczynają się łączyć. Podobało mu się, że kość jest czymś tak mocnym - czymś, co może przetrwać nawet w rozżarzonym do białości krematoryjnym piecu. Kość wszystko wytrzyma, więc łatwo było mu pokładać ufność w rzeczy o tak stabilnej i łatwej do przewidzenia naturze.

Czytał jeszcze dobrze po północy, aż słowa na białych stronach zaczęły mu tańczyć przed oczyma, więc w końcu rzucił gazetę na stolik od kawy i wstał, żeby poprawić ogień na kominku. Ubił zwęglone kawałki drewna, otworzył na oścież szyber, ustawił przed paleniskiem ekran z brązu i wyłączył światło. Rozżarzone węgielki migotały łagodnie spod pokrywy z popiołu, delikatne i białe jak śnieg, który sięgał teraz do balustrady na ganku i przykrywał krzewy rododendronów.

Schody zaskrzypiały pod jego ciężarem. Na chwilę zatrzymał się przy wejściu do pokoju dziecinnego, żeby popatrzeć na ciemny zarys kołyski, stolika do przewijania i pluszowych zwierzątek ustawionych na półkach. Ściany pomalowane zostały na jasnozielony kolor. Jego żona uszyła kołdrę z motywem Matki Gęsi i powiesiła ją na ścianie naprzeciwko wejścia. Starała się szyć drobniutkim ściegiem i bez wahania odrywała całe kwadraty, jeśli dostrzegła najmniejszą niedokładność. Tuż pod sufitem, na całej długości ściany, uśmiechał się rząd namalowanych, wesołych misiów - to także wykonała własnoręcznie.

Pod wpływem impulsu wszedł do środka. Zatrzymał się przy oknie i odsunął na bok lekką zasłonę, żeby popatrzeć na śnieg. Zwały puchu piętrzyły się wokół latarni, płotów i na dachach, a biała pokrywa miała już przynajmniej osiem cali. W Lexington rzadko zdarzały się tak obfite opady, więc widok wirujących płatków i cisza panująca w okolicy napełniły go czymś w rodzaju podniecenia i spokoju jednocześnie. W tym momencie wszystkie zasadniczo odmienne fragmenty jego życia łączyły się w jednolitą całość; przeszłe smutki i rozczarowania, każdy niepokojący sekret i niepewność na zawsze spoczęły pod miękkim, białym przykryciem. Jutro wszystko się uspokoi, świat się wyciszy i przytłumi - aż do chwili, gdy dzieciaki z sąsiedztwa wybiegną, żeby przerwać ten bezruch, i zostawią na śniegu wydeptane ślady, a w powietrzu będą się unosić ich radosne okrzyki. Pamiętał takie dni z własnego, spędzonego w górach dzieciństwa. W tych rzadkich momentach, kiedy udawało mu się uciec do lasu, czuł, jak oddycha pełną piersią, a jego głos tłumi ciężar śniegu, przyginającego do ziemi gałęzie i zasypującego ścieżki. Na kilka krótkich godzin świat ulegał całkowitemu przeistoczeniu.

Stał przy oknie przez dłuższą chwilę, dopóki nie usłyszał, że żona się rusza. Znalazł ją siedzącą na krawędzi łóżka, z pochyloną głową i dłońmi zaciśniętymi na krawędzi materaca.

- Wydaje mi się, że zaczyna się poród - powiedziała, spoglądając na niego. Miała rozpuszczone włosy, a pojedynczy kosmyk przylepił się do jej pięknie wykrojonych warg. Pełnym czułości ruchem odgarnął go na bok i założył za ucho. Kiedy usiadł obok, pokręciła głową. - Zresztą sama nie wiem. Jakoś dziwnie się czuję. Mam wrażenie, że skurcze... że przychodzą i odchodzą.

Pomógł jej ułożyć się na boku, a następnie sam ułożył się obok i zaczął masować plecy.

- To pewnie skurcze przepowiadające - pocieszył ją. - Poza tym zostały ci jeszcze trzy tygodnie, a pierwsze dzieci zazwyczaj rodzą się po terminie.

Tak to wyglądało, świetnie o tym wiedział i był tak pewny tego, co mówi, że po niedługim czasie sam odpłynął w sen. Obudziło go potrząsanie za ramię. Żona stała przy łóżku. Jej szlafrok i włosy wyglądały na prawie białe w dziwacznym śnieżnym poblasku, który wypełniał ich sypialnię.

- Zaczęłam sprawdzać czas. Pojawiają się dokładnie co pięć minut i są coraz silniejsze. Jestem przerażona.

I wtedy coś szarpnęło go w środku; podniecenie i obawa przetoczyły się przez niego jak piana odepchnięta przez fale. Jednak on był nawykły do tego, że w nagłych sytuacjach musi zachować spokój i kontrolować emocje, więc bez pośpiechu podniósł się z łóżka, zabrał zegarek i zaczął chodzić z nią powoli po korytarzu, tam i z powrotem. Kiedy zbliżał się ból, ściskała jego dłoń tak silnie, że miał wrażenie, że zaraz popękają mu wszystkie kosteczki. Skurcze najpierw nadchodziły co pięć minut, tak jak powiedziała, potem co cztery. Wyjął z szafy walizkę, nagle oszołomiony doniosłością zbliżającego się wydarzenia, które - mimo iż od dawna wyczekiwane - jednak okazało się niespodzianką. Zmuszał się do działania, podobnie jak ona, ale miał wrażenie, że cały świat wokół nich nagle zwolnił i w końcu się zatrzymał. W pełni świadomy tego, co robi, pomógł żonie wcisnąć stopy w jedyne buty, które jeszcze mogła na siebie włożyć, z czułością patrząc na jej nabrzmiałe kostki. Gdy wziął ją pod rękę, nagle ogarnęło go dziwne uczucie. Miał wrażenie, że unosi się w powietrzu, pod samym sufitem, i spogląda na nich z góry, dostrzegając każdy niuans i każdy detal - widział jej drżenie przy każdym skurczu i własne palce zaciśnięte mocno wokół jej łokcia. I śnieg, który wciąż nie przestawał padać.

Pomógł jej włożyć płaszcz z zielonej wełny, który nie dopinał się na brzuchu, a następnie znalazł skórzane rękawiczki, które nosiła tamtego dnia, gdy pierwszy raz ją zobaczył. Czuł, że to szczególnie ważne, że powinien zadbać o wszystkie szczegóły. Przez moment zatrzymali się na ganku, oszołomieni miękką białością otaczającego ich świata.

- Zaczekaj tutaj - powiedział i zszedł po stopniach, wydeptując ścieżkę pośród zasp. Drzwiczki ich starego samochodu zdążyły zamarznąć i musiał poświęcić dobrych kilka minut, żeby je otworzyć. Biała, połyskliwa chmura poszybowała w górę, a kiedy drzwi wreszcie odskoczyły, on wgramolił się do środka, żeby sięgnąć po szczotkę i skrobaczkę, które leżały na podłodze przed tylną kanapą. Gdy wylazł na zewnątrz, jego żona opierała się o jedną z kolumn na ganku, ukrywając w splecionych rękach czoło. W jednej chwili uświadomił sobie dwie rzeczy - że jej cierpienie musi być naprawdę wielkie i że dziecko rzeczywiście się rodzi, że urodzi się jeszcze tej nocy. Zwalczył przemożne pragnienie, żeby biec do niej czym prędzej, i zamiast tego całą energię poświęcił na oczyszczenie samochodu. Kiedy jedna dłoń zziębła tak bardzo, że tracił w niej czucie, chował ją pod pachę i zmiatał śnieg z szyb drugą ręką, nawet na moment nie przerywając pracy. Miękki puch rozwiewał się dookoła i niknął w morzu bieli.

- Nic nie mówiłeś, że to aż tak boli - odezwała się z wyrzutem, kiedy wrócił na ganek. W odpowiedzi otoczył ją ramieniem i pomógł zejść po schodach. - Mogę iść sama - upierała się. - Gorzej jest tylko wtedy, kiedy nadchodzi skurcz.

- Wiem - mruknął, ale nie zwolnił uścisku.

Gdy doszli do samochodu, delikatnie dotknęła jego ramienia i wskazała na dom, skryty za zasłoną ze śniegu i połyskujący jak latarnia w świetle ulicznych lamp.

- Kiedy tu wrócimy, będzie z nami nasze dziecko - uśmiechnęła się. - Świat już nigdy nie będzie wyglądał tak samo, jak przedtem.

Wycieraczki przymarzły do szyby. Wolno oderwał się od krawężnika, a wówczas masa śniegu zalegająca na dachu zsunęła się na klapę bagażnika. Jechał powoli, rozmyślając, jak piękne jest Lexington, gdy drzewa i krzewy okrywają ciężkie, białe czapy. Skręcając na główną drogę, zahaczył kołami o lód i samochód wpadł w poślizg. Gładko przesunął się przez skrzyżowanie i zakończył przygodę w śnieżnej zaspie.

- Nic się nie stało - oznajmił, choć ze zdenerwowania zakręciło mu się w głowie. Na szczęście w pobliżu nie było innego samochodu. Miał wrażenie, że zamiast kierownicy ściska w rękach zimny, twardy kamień. Od czasu do czasu wierzchem dłoni przecierał przednią szybę i pochylał się do przodu, żeby wyjrzeć przez dziurkę, którą przed chwilą zrobił.

- Zanim wyjechaliśmy, udało mi się dodzwonić do Bentleya - celowo wymienił nazwisko położnika, żeby ją uspokoić. - Powiedział, że będzie czekał na nas w biurze. Pojedziemy tam, bo to znacznie bliżej.

Przez chwilę nie odpowiadała, tylko zaciskała palce na desce rozdzielczej i dyszała ciężko, bo właśnie nadszedł kolejny skurcz.

- Na wszystko się zgadzam, byle bym nie musiała urodzić dziecka w tym okropnym gracie - odparła, starając się obrócić wszystko w żart. - Wiesz przecież, jak bardzo go nienawidzę.

Uśmiechnął się, choć wiedział, że jej strach był prawdziwy, a on w pełni podzielał te obawy.

Systematyczność, celowość działania... Nawet w nagłej sytuacji potrafił się opanować. Zatrzymywał się na każdym świetle, sygnalizował kierunkowskazami każdy skręt w pustą ulicę... Co kilka minut ona chwytała kurczowo za krawędź deski rozdzielczej i skupiała się na oddychaniu, przez co on nerwowo przełykał ślinę i rzucał na nią ukradkowe spojrzenia. Dzisiejszej nocy zdecydowanie był bardziej zdenerwowany niż kiedykolwiek przedtem. Bardziej niż na pierwszych zajęciach z anatomii, kiedy otwierali ciało młodego chłopca, żeby poznać jego sekrety. Bardziej niż w dniu ślubu, gdy rodzina panny młodej szczelnie wypełniała jedną część kościoła, zaś po drugiej stronie siedziała jedynie garstka kolegów. Jego rodzice od dawna nie żyli, siostra zresztą też.

Na parkingu przed kliniką stał samotny samochód, szaroniebieski fairlane, należący do położnej - konserwatywny, pragmatyczny i z pewnością nowszy od ich samochodu. Do niej także zdążył zadzwonić. Zatrzymał się tuż przed wejściem i pomógł żonie wysiąść. Teraz, gdy udało się bezpiecznie dotrzeć do kliniki, oboje odzyskali pogodę ducha i śmiejąc się, wkroczyli do jasno oświetlonej izby przyjęć.

Położna wyszła im na spotkanie. Gdy tylko ją zobaczył, wiedział, że stało się coś złego. Wielkie, niebieskie oczy spoglądały z twarzy, która równie dobrze mogła mieć czterdzieści albo dwadzieścia pięć lat, ale między brwiami pojawiła się głęboka, pionowa zmarszczka, której tam nie pamiętał. Była tam teraz, kiedy siostra przekazywała mu złe nowiny: samochód Bentleya wpadł w poślizg na nieodśnieżonej, wiejskiej drodze, obrócił się dwukrotnie na ukrytym pod śniegiem lodzie i wpadł do rowu melioracyjnego.

- Czy chce pani przez to powiedzieć, że doktor Bentley nie przyjedzie? - zapytała jego żona.

Pielęgniarka skinęła głową. Była wysoką, kanciastą kobietą, tak chudą, że zdawało się, iż jej kości w każdej chwili mogą przebić skórę. Wielkie, błękitne oczy miały uroczysty i inteligentny wyraz. Od miesięcy po klinice krążyły żarciki o jej miłości do przystojnego doktora. On odsuwał od siebie te rewelacje, traktując je jak zwykłe biurowe ploteczki, denerwujące, lecz całkiem naturalne w sytuacji, gdy mężczyzna i samotna kobieta widują się dzień w dzień i pracują tak blisko siebie. Ale pewnego wieczora zdarzyło się, że zasnął przy swoim biurku. Śniło mu się, że znów jest w rodzinnym domu, a matka ustawia na przykrytym zatłuszczonym obrusem stole słoiki z dżemami, które w promieniach słońca lśnią jak klejnoty. Pięcioletnia siostra siedzi na stołeczku, trzymając w rączce szmacianą lalkę. Ten ulotny obraz, być może wspomnienie czegoś, co naprawdę się zdarzyło, napełnił jego duszę smutkiem i tęsknotą. Rodzinny dom od dawna świecił pustkami. Nikt w nim nie mieszkał, odkąd siostra umarła, a rodzice się przeprowadzili. Pokoje, które matka szorowała do połysku, teraz wypełniały szurania wiewiórek i nocne harce myszy.

Gdy podnosił głowę, w jego oczach błyszczały łzy. Zauważył, że pielęgniarka stoi w przejściu i przygląda mu się z uwagą, a na jej twarzy maluje się prawdziwe wzruszenie. W tym momencie była piękna; w niczym nie przypominała tej profesjonalnej pracownicy, która towarzyszyła mu każdego dnia, kompetentnie i starannie wypełniając swoje obowiązki. Ich oczy się spotkały i doktor miał wrażenie, że doskonale ją zna - że znają się nawzajem - w pewien głęboki i bardzo osobisty sposób. Przez jeden jedyny moment nie dzieliło ich dosłownie nic; intymność, która nagle zrodziła się między nimi, była tak potężna, że doktor siedział bez ruchu jak sparaliżowany. A potem ona oblała się rumieńcem i odwróciła wzrok. Odchrząknęła i prostując się, powiedziała zwykłym, chłodnym tonem, że pracuje dziś już dwie godziny dłużej, niż powinna, i że chciałaby iść do domu. Odtąd przez wiele dni unikała jego spojrzenia.

Po tym wszystkim, kiedy ludzie zaczynali mu dokuczać, natychmiast ucinał ich żarty.

,,Ona jest doskonałą pielęgniarką", powtarzał i unosił rękę, żeby zaakcentować swój szacunek dla łączności duchowej, jakiej wówczas doświadczył. ,,Jest najlepszą pielęgniarką, z jaką dotąd miałem okazję pracować". To była prawda i teraz czuł się niezmiernie szczęśliwy, że ma ją u swego boku.

- Co z salą operacyjną? - spytała. - Przygotować ją panu?

Pokręcił głową. Skurcze nadchodziły już co minutę, a może jeszcze częściej.

- Dziecko nie będzie czekać. Już jest w drodze - odparł, spoglądając na żonę. Śnieg w jej włosach zdążył się już rozpuścić i lśnił jak diamentowa tiara.

- Wszystko w porządku - odezwała się ze stoickim spokojem. - Będziemy mieli mu co opowiadać, kiedy dorośnie. Jemu albo jej.

Pielęgniarka uśmiechnęła się. Zmarszczka między oczami wyraźnie się wygładziła, choć nie zniknęła zupełnie.

- W takim razie proszę wejść - powiedziała. - Spróbujemy pomóc pani zwalczyć ten ból.

Doktor skierował się do własnego gabinetu, żeby tam przebrać się w fartuch, a kiedy wszedł do gabinetu Bentleya, żona leżała już na fotelu ginekologicznym z nogami w strzemionach. Gabinet, ze ścianami w jasnoniebieskim kolorze, pełen był sprzętów z chromu i białej emalii, a stal narzędzi lśniła w blasku lamp. Doktor podszedł do zlewu, żeby umyć ręce. Czuł się absolutnie przytomny i czujny. Świadomie zwracał uwagę na najdrobniejsze szczegóły i kiedy oddawał się zwykłym, rutynowym czynnościom, dotarło do niego, że panika, jaka ogarnęła go na wieść o nieobecności Bentleya, zaczyna z wolna ustępować. Zamknął oczy, żeby skoncentrować się na czekającym go zadaniu.

- Poród jest w toku - poinformowała go pielęgniarka, kiedy się odwrócił. - I moim zdaniem wszystko wygląda jak należy. Mamy rozwarcie na dziesięć centymetrów, zresztą niech pan sam oceni.

Usiadł na niskim stołeczku i jedną ręką sięgnął w głąb miękkiego, ciepłego wnętrza żoninego ciała. Worek płodowy był wciąż nienaruszony, ale przez cienką błonę bez trudu mógł wyczuć główkę noworodka, okrągłą i twardą jak piłka do baseballa.

Główkę własnego dziecka. Powinien teraz przechadzać się wielkimi krokami po jakiejś poczekalni. Jedyne okno gabinetu przesłaniały zaciągnięte żaluzje. Wyciągając rękę z ciała żony, ze zdumieniem przekonał się, że myśli o śniegu - czy wciąż jeszcze pada, otulając ciszą miasto i okoliczne tereny.

- Tak jest - powiedział na głos. - Dziesięć centymetrów.

- Phoebe - usłyszał głos żony. Ze swojego miejsca nie mógł dostrzec jej twarzy, ale to słowo zabrzmiał jasno i czysto. Od miesięcy dyskutowali nad wyborem imienia, ale aż do dzisiaj nie udało im się podjąć żadnej decyzji. - Jeśli to będzie dziewczynka. A jeśli chłopiec, to Paul, po moim stryjecznym dziadku. Czy już ci o tym mówiłam? - zwróciła się wprost do niego. - To znaczy, czy mówiłam, że już się zdecydowałam?

- To ładne imiona - powiedziała siostra pojednawczo.

- Phoebe i Paul - odruchowo powtórzył doktor. Całą uwagę skupił na zbliżającym się skurczu, który już zaczął napinać ciało rodzącej. Gestem wskazał na coś, co pielęgniarka zrozumiała jako prośbę o zastosowanie gazu znieczulającego. W czasach, gdy odbywał staż, normalnie znieczulało się całkowicie każdą rodzącą kobietę, ale czasy się zmieniają, jest rok tysiąc dziewięćset sześćdziesiąty czwarty. Doktor Bentley używał gazu znacznie rozważniej, bo sądził, że lepiej, jeśli rodząca jest przytomna i może samodzielnie przeć. Doktor zdecydował, że znieczuli żonę w momencie najbardziej uciążliwych skurczów, kiedy nacisk główki sięgnie krocza. Nagle żona napięła się i wydała z siebie bolesny okrzyk. Dziecko weszło główką do kanału rodnego, rozrywając worek owodniowy.

- Już - wydał polecenie i pielęgniarka umieściła maskę w odpowiednim miejscu. Widział, jak żona opuszcza ręce, jak rozluźniają się zaciśnięte pięści. Po chwili leżała nieruchomo, spokojna i nieświadoma, że właśnie nadszedł kolejny skurcz, a po nim następny.

- Szybko idzie jak na pierwsze dziecko - zauważyła pielęg-

niarka.

- Tak - przyznał jej rację. - Jak dotąd wszystko przebiega znakomicie.

W ten sposób minęło pół godziny. Rodząca ożywiała się, jęczała i parła, a kiedy czuł, że już ma dosyć - albo gdy krzyczała, że więcej bólu nie zniesie - dawał znak siostrze, która podsuwała maskę z gazem. Poza krótką wymianą poleceń wcale z nią nie rozmawiał. Na zewnątrz śnieg wciąż prószył, gromadząc się obok ścian domów i wypełniając ulice. Doktor siedział na metalowym krzesełku, starając się koncentrować uwagę na najistotniejszych faktach. Podczas studiów medycznych przyjął na świat pięcioro dzieci; wszystkie urodziły się żywe i zdrowe, zaś same porody przebiegły bez zakłóceń. Teraz usiłował wygrzebać w pamięci najdrobniejsze szczegóły tamtych porodów. W miarę jak to robił, jego żona, leżąca ze stopami w strzemionach i brzuchem tak wzdętym, że nie widział jej twarzy, powoli stawała się jedną z tamtych kobiet. Jej krągłe kolana, gładkie, szczupłe łydki, kostki...

Wszystko to znajdowało się tuż przed jego oczyma, kochane i znajome, a mimo to nie przyszło mu do głowy, by pieszczotliwie pogłaskać ją po nodze albo położyć dłoń na kolanie, żeby dodać jej otuchy. To pielęgniarka trzymała ją za rękę podczas parcia. Dla lekarza, skupionego na tym, co bezpośrednio miał przed oczyma, była nie sobą, lecz kimś więcej niż sobą - ciałem podobnym do innych ciał, pacjentką potrzebującą jego pomocy, jego wiedzy i zawodowych umiejętności. Koniecznie - koniecznie bardziej niż zwykle - należało trzymać emocje na wodzy. Jednak w miarę upływu czasu znów naszło go to dziwaczne wrażenie, którego wcześniej doświadczył w ich sypialni. Nagle poczuł się tak, jakby w przedziwny sposób oderwał się z tego miejsca, jakby jednocześnie był i tu, i tam - w powietrzu, skąd z bezpiecznej odległości mógł obserwować przebieg porodu. Patrzył, jak ostrożnie i z precyzją jego ręce wykonują nacięcie krocza. Dobra robota, pomyślał na widok równiutkiej linii, w której wzbierała krew, nie pozwalając sobie na wspominanie chwil, gdy w miłosnym uniesieniu dotykał tych samych miejsc.

W kanale rodnym ukazała się główka płodu. Wystarczyły jeszcze trzy skurcze parte, żeby znalazła się na zewnątrz, a potem w jego ręce wyślizgnęło się całe ciałko. Dziecko zapłakało, a jego fioletowa skóra szybko zaczęła przybierać różowy odcień.

To był chłopczyk o czerwonej twarzyczce i ciemnych włoskach, nieufnie nastawiony wobec jaskrawego światła i zetknięcia z chłodnym powietrzem. Lekarz podwiązał pępowinę i przeciął ją. ,,Mój syn", pomyślał z dumą. ,,Mój syn".

- Jaki piękny - zachwyciła się siostra. Czekała z boku, podczas gdy on badał dziecko, nasłuchując gwałtownych uderzeń małego serduszka, oglądając paluszki o długich palcach i burzę ciemnych włosków. Dopiero po tym mogła zabrać chłopczyka do sąsiedniego pokoju, żeby tam go umyć i zapuścić w oczy krople z azotanem srebra. Po chwili doleciał do nich płacz niemowlęcia i rodząca poruszyła się niespokojnie. Doktor został tam, gdzie był, i z dłonią opartą na kolanie żony czekał, aż urodzi się łożysko. ,,Mój syn", pomyślał znowu.

- Gdzie jest dziecko? - spytała nagle żona, otwierając oczy i odgarniając z zarumienionej twarzy kosmyk włosów. - Czy wszystko w porządku?

- Tak, kochanie. To chłopiec - uśmiechnął się do niej. - Mamy syna. Zaraz go zobaczysz, jak tylko zostanie wykąpany. Jest absolutnie doskonały.

Twarz żony, łagodna z ulgi i wyczerpania, nagle skurczyła się w kolejnym ataku bólu. Doktor powrócił na stołek ustawiony między jej nogami i lekko nacisnął dół brzucha. Krzyknęła i w tym samym momencie zrozumiał, co się dzieje. Zaskoczyło go to tak bardzo, jakby nagle na miejscu okna ujrzał betonową ścianę.

- Wszystko w porządku - powiedział natychmiast. - Wszystko jest dobrze. Siostro!

Od razu wyszła z sąsiedniego pokoju, niosąc niemowlę spowite w białe prześcieradełko.

- Dziewięć punktów w skali Apgar - oznajmiła. - To bardzo dobry wynik.

Żona doktora uniosła ręce, żeby wziąć niemowlę, i zaczęła coś mówić, ale nagły atak bólu powalił ją z powrotem na plecy.

- Siostro! - zawołał doktor. - Potrzebuję pani tutaj! Prędko! Pielęgniarka po sekundzie zastanowienia rzuciła na podłogę dwie poduszki i ułożyła na nich noworodka, a następnie podbiegła do doktora.

- Więcej gazu - polecił. Ujrzał zdumienie w jej oczach, a potem błysk zrozumienia. Trzymając rękę na kolanie żony, czuł, jak napięcie ustępuje pod wpływem znieczulenia.

- Bliźnięta? - spytała szeptem pielęgniarka.

Doktor, który już pozwolił sobie na chwilę relaksu po tym, jak urodził się chłopiec, teraz trząsł się jak galareta. Nie był w stanie zdobyć się na nic więcej poza krótkim kiwnięciem głową. ,,Uspokój się", powiedział sam do siebie, kiedy w kanale rodnym ukazała się następna główka. ,,Jesteś po prostu w normalnym szpitalu i odbierasz zwyczajny poród", dodał, spoglądając z bezpiecznego miejsca pod sufitem na swoje ręce, które znów pracowały zwinnie i z precyzją.

To dziecko było wyraźnie mniejsze i w związku z tym urodziło się łatwiej. Po prostu wyślizgnęło się w otulone lateksowymi rękawiczkami dłonie tak szybko, że musiał oprzeć je na piersi w obawie, że upadnie na podłogę.

- Dziewczynka - powiedział i zakołysał nią jak piłką do footballa, odwracając buzią do podłogi. Opukiwał malutkie plecy, dopóki nie usłyszał płaczu niemowlęcia. Dopiero wtedy spojrzał na twarzyczkę córeczki.

Kremowa maź płodowa zwijała się na delikatnej skórze, śliskiej od płynu owodniowego i śluzu zmieszanego z krwią. Niebieskie oczka spoglądały chmurnie, na główce kręciły się ciemne włoski, ale on prawie tego nie widział. Patrzył na jej niewątpliwie wyraźne rysy, na podciągnięte do góry kąciki oczu, na płaski nos i mongolską fałdkę na powiekach. ,,To klasyczny przypadek", powiedział niegdyś jego profesor, kiedy przed laty we dwóch przeprowadzali badanie podobnie wyglądającego dziecka. ,,Rysy mongoidalne. Wiesz, co to oznacza?" A on sumiennie wyrecytował z pamięci symptomy, które zapamiętał z podręcznika: obniżone napięcie mięśni, opóźniony wzrost i rozwój umysłowy, możliwa wada serca, śmierć we wczesnym wieku. Profesor z zadowoleniem skinął głową i przyłożył stetoskop do gładkiej, niemowlęcej piersi. ,,Biedne dziecko. Niczego nie można dla niego zrobić, jedynie utrzymywać w czystości. Rodzice powinni oszczędzić sobie kłopotu i oddać malucha do domu opieki".

Doktor poczuł się tak, jakby nagle odbył podróż w czasie. Jego własna siostra urodziła się z wadą serca. Rosła wolniej niż inne dzieci i miała problemy z oddychaniem. Dusiła się, ilekroć próbowała biec, i każda zabawa kończyła się na tym, że łapała powietrze małymi haustami, jak wyrzucona na brzeg ryba. Przez wiele lat, zanim pierwszy raz wybrali się do kliniki w Morgantown, rodzice nie mieli pojęcia, co jest przyczyną tego stanu. A potem wiedzieli, ale nic na to nie mogli poradzić. Ich mama przelała na córkę całą rodzicielską troskę, ale mała i tak umarła w wieku dwunastu lat. On sam miał wówczas szesnaście lat i mieszkał już w mieście, gdzie uczęszczał do szkoły - szkoły, dzięki której zawędrował do Pittsburgha na studia medyczne i do życia, jakie wiódł teraz. Mimo to doskonale pamiętał żałobę i nieutulony żal matki, jej codzienne poranne wyprawy na cmentarz na wzgórzu, jej ręce skrzyżowane na piersi dla ochrony przed niepogodą.

Pielęgniarka stała obok i uważnie przyglądała się dziecku.

- Tak mi przykro, panie doktorze... - wyszeptała.

Trzymał dziecko i gapił się na nie, jakby wyleciało mu z głowy, co powinien teraz zrobić. Malutkie rączki dziewczynki były wzorem doskonałości. Ale rozwarcie między paluchami u stóp a pozostałymi palcami wyglądało jak dziura po brakującym zębie. Kiedy spojrzał głębiej w jej oczy, w tęczówkach dostrzegł plamki Brushfielda, maleńkie i wyraziste jak pyłki na śniegu. Wyobraził sobie malutkie serduszko, przypominające wielkością śliwkę, które według wszelkiego prawdopodobieństwa miało jakąś wadę... A potem pomyślał o pokoju dziecinnym, o tak starannie pomalowanych ścianach, o pluszakach czekających na półkach i o pojedynczej kołysce... Przypomniał sobie, jak żona stała na chodniku i spoglądając na otulony welonem śniegu dom, powiedziała: ,,Nasz świat już nigdy nie będzie taki sam".

Delikatna rączka dziecka musnęła jego dłoń i to go oprzytomniło. Bezwolnie zaczął wykonywać zwykłe w takim wypadku czynności. Przeciął pępowinę i sprawdził pracę serca oraz płuc, choć przez cały czas myślał o śniegu, o srebrnym samochodzie osuwającym się do kanału, o ciszy wypełniającej pustką klinikę... Potem, kiedy usiłował przypomnieć sobie tę noc - a zdarzało mu się to dość często w miesiącach i latach, które miały nadejść, bo właśnie ta chwila okazała się punktem zwrotnym w ich życiu i zdecydowała o tak wielu innych sprawach - przede wszystkim pamiętał tę ciszę i szmer sypiącego za oknem śniegu. Cisza była tak głęboka i przygniatająca, że poczuł, jak unosi się na nieznaną dotąd wysokość, ponad ten pokój i jeszcze wyżej, gdzie był tylko on i śnieg. Miał wrażenie, że sceny w gabinecie rozgrywają się w jakimś innym życiu - życiu, w którym on znalazł się w charakterze przypadkowego obserwatora. Zupełnie jakby szedł ciemną ulicą i w oświetlonym oknie dostrzegł kawałek cudzej prywatności. Tyle właśnie będzie pamiętał - to poczucie nieskończonej przestrzeni. Jakby nagle znalazł się na jakimś pustkowiu i spoglądał na jarzące się w dali światła własnego domu.

- W porządku. Proszę ją umyć - powiedział, oddając w ręce pielęgniarki niewielki ciężar. - Ale niech jej pani tu nie przynosi. Nie chcę, żeby moja żona ją zobaczyła, przynajmniej nie teraz.

Pielęgniarka skinęła głową. Zniknęła, a po chwili powróciła, żeby włożyć chłopczyka do nosidełka, które z sobą przynieśli. Doktor zajmował się wówczas odbieraniem łożysk, które okazały się piękne, grube i ciemne, każde wielkości niedużego talerza. Bliźniacze rodzeństwo, chłopiec i dziewczynka - jedno na pierwszy rzut oka doskonale zdrowe, a drugie naznaczone w każdej komórce ciała nieszczęsnym, dodatkowym chromosomem. Jakie były na to szanse? Syn leżał w nosidełku, machając od czasu do czasu rączkami. Doktor dał żonie zastrzyk uspokajający, a potem pochylił się, żeby zszyć nacięcie krocza. Był już prawie świt, bo przez zamknięte żaluzje sączyło się blade światło nadchodzącego dnia. Doktor patrzył na swoje ręce, myśląc, jak sprawnie idzie mu szycie. Ścieg był drobny i równiutki, zupełnie podobny do tych, które robiła żona. Potrafiła oderwać cały fragment kołdry, jeśli uznała, że zrobiła jakiś błąd - nawet jeśli on nie potrafił go dostrzec.

Kiedy skończył, zajrzał do sąsiedniego pomieszczenia w poszukiwaniu pielęgniarki. Siedziała w bujanym fotelu, kołysząc w ramionach malutką dziewczynkę. Ich spojrzenia skrzyżowały się i wówczas doktor przypomniał sobie tamten wieczór, gdy ona stała w drzwiach i przyglądała się, jak on śpi.

- Jest takie miejsce... - powiedział i zapisał adres z tyłu koperty. - Proszę, żeby pani ją tam zawiozła. Oczywiście, kiedy już zrobi się widno. Wypiszę świadectwo urodzenia i uprzedzę ich, że pani przyjedzie.

- Ale pańska żona... - odezwała się, a on ze swojego dalekiego miejsca usłyszał w jej głosie zaskoczenie i cień dezaprobaty.

Pomyślał o swojej siostrze, bladej i chudej, o tym, jak próbowała złapać normalny oddech, i o ich matce, która odwracała się do okna, żeby ukryć łzy.

- Czy naprawdę pani nie rozumie? - zapytał miękkim tonem. - To biedactwo prawdopodobnie ma wadę serca. Śmiertelną wadę. Ja tylko próbuję oszczędzić nam straszliwego bólu.

Mówił z pełnym przekonaniem o słuszności swoich racji. Wierzył bez zastrzeżeń w każde słowo. Pielęgniarka siedziała, gapiąc się na niego, wciąż pełna zdziwienia, ale poza tym trudno było rozszyfrować jej uczucia. Mimo to czekał na jej zgodę. W tym stanie ducha, w jakim się znajdował, nawet nie przyszło mu do głowy, że może dostać odmowną odpowiedź. Nie wyobrażał sobie - tak jak później tej nocy i jak podczas wielu następnych - że w ten sposób naraził na niebezpieczeństwo wszystko. Zamiast tego poczuł się zirytowany jej powolnością i raptem bardzo zmęczony, a ta klinika, tak dobrze mu znana, nagle wydała się całkiem obca, jakby przywędrował tu we śnie. Pielęgniarka przyglądała mu się niebieskimi oczyma, z których trudno było cokolwiek wyczytać. Ze spokojem odwzajemnił jej spojrzenie. W końcu skinęła głową, tak lekko, że prawie niezauważalnie.