Nie dać się łuszczycy!

Jest nią łuszczyca, jedna z najczęściej występujących przewlekłych chorób skory. Lekarze zalecają między innymi... kurację słońcem.

W Europie i wśród białych mieszkańców Stanów Zjednoczonych łuszczyca występuje u 1-3 procent ludzi, w równym stopniu kobiet i mężczyzn. Właściwie nie jest znana na Dalekim Wschodzie, w Ameryce Południowej, Afryce Zachodniej i na terenach zamieszkałych przez Eskimosów.

Czynniki sprzyjające wysiewom łuszczycy: ostre infekcje (bakteryjne, wirusowe), infekcje przewlekłe (w zatokach obo-cznych nosa, uzębieniu, pęcherzyku żółciowym, niektóre leki, stres, mechaniczne drażnienie skóry, alkohol. Sposoby zapobiegania wysiewom: leczenie wszystkich ognisk zakaźnych, zapobieganie ostrym chorobom infekcyjnym, unikanie leków - prowokatorów, unikanie stresów - w razie trudności zdecydować się na kontakt z psychologiem, właściwa pielęgnacja skóry (kąpiele natłuszczające, solankowe, stoso-wanie preparatów natłuszczających).

Łuszczyca nie jest chorobą zakaźną. Występuje w dwóch odmia-nach. Typ l - młodzieńczy - ujawnia się zwykle do 30 roku życia (najczęściej między 16 a 22). Atakuje wielu członków rodziny, ma cięższy przebieg, u około 80 procent chorych cechuje się obecnością antygenu HLA Cw6 (czynnik genetyczny). Typ II - dorosłych - ujawnia się po 40 roku życia, przebiega łagodniej, rzadko występuje rodzinnie.

Cechy charakterystyczne

Przebieg kliniczny choroby pozwala wyróżnić łuszczycę zwykłą, krostkową i stawową. Najczęściej występuje łuszczyca zwykła, charakteryzująca się grudkowo-złuszczającymi wykwitami: grudkami, blaszkami, plackowatymi ogniskami pokrytymi łuską. Pojawia się na łokciach i kolanach, w okolicy lędźwiowej i na pośladkach. Często też umiejscawia się na owłosionej skórze głowy, wzdłuż linii włosów, na czole i małżowinach usznych. Na szczęście, mimo dużego nawarstwienia łusek, nie prowadzi do utraty włosów. U mniej więcej połowy chorych stwierdza się zmiany na płytkach paznokci, przypominające punkcikowe wgłębienia. Występuje też nawarstwienie płytki paznokciowej lub żółta plama pod płytką. Nasilenie choroby bywa różne: od niewielkich ognisk do zmian na całej skórze. Typowe jest pojawianie się zmian w miejscu urazu bądź zadrapania.

Łuszczyca stawowa dotyka drobne lub duże stawy, powoduje ból i stan zapalny, może prowadzić do zniekształceń, a nawet trwałego inwalidztwa. Często bólom stawów towarzyszą typowe zmiany na skórze. Badania laboratoryjne wykazują brak czynnika reumatoidalnego w surowicy krwi. Łuszczyca stawowa jest inną chorobą niż reumatoidalne zapalenie stawów.

Łuszczyca krostkowa najczęściej atakuje powierzchnię dłoni i stóp, zdecydowanie rzadziej zmiany krostkowe obejmują całą skórę.

Jak leczyć?

W najczęściej spotykanej, zwykłej postaci łuszczycy wystarcza leczenie miejscowe. Najpierw usuwa się maściami złuszczającymi - zawierającymi kwas salicylowy lub siarkę - łuski pokrywające wykwity łuszczycowe, ponieważ uniemożliwiają działanie preparatów przeciwłuszczycowych. Na owłosioną skórę głowy stosuje się przez kilka dni oliwkę salicylową, co umożliwia skuteczne usunięcia nawet dużych nawarstwień łusek. Maści złuszczające i oliwkę salicylową zmywa się ciepłą wodą z mydłem lub szamponami dziegciowymi. Ten etap trwa najczęściej kilka dni. Po usunięciu łusek z wykwitów łuszczycowych i pojawieniu się czerwonej powierzchni grudek, stosuje się jeden lub kilka preparatów hamujących nadmierny podział komórek naskórka i działających przeciwzapalnie. Najczęściej są to cygnolina, preparaty dziegciowe, kortykosteroidy, pochodne witaminy D3. Wybór leku zależy od miejsca i wielkości zmian oraz możliwości finansowych chorego. W przypadku, gdy leczenie miejscowe nie wystarcza, lekarz dermatolog ma do wyboru liczne preparaty do stosowania ogólnego, które najczęściej skutkują ustąpieniem zmian. Niestety łuszczyca jako choroba przewlekła, ma okresy ostre i okresy poprawy, nie potrafimy jej jednak wyleczyć, a jedynie zaleczyć.

Leczy się ją także fototerapią, czyli ultrafioletem (UV) i fotochemioterapią (UV z preparatami światłouczulającymi). To najstarsza i wciąż skuteczna metoda leczenia. Wykorzystuje się naświetlenie promieniami UVA i UVB emitowanymi przez sztuczne źródło światła, co można łączyć z innymi metodami: cygnoliną, pochodnymi witaminy D3, dziegciami i retinoidami podawanymi ogólnie. Podobny efekt daje opalanie latem na słońcu, najlepiej w basenie Morza Czarnego. Promieniowanie słoneczne przynosi ulgę ośmiu na dziesięciu pacjentów. Należy jednak unikać nadmiernego opalania, ponieważ może to prowadzić do zaostrzenia objawów choroby lub jej rozprzestrzenienia. Zawsze trzeba poradzić się lekarza prowadzącego, w jaki sposób korzystać ze słońca.

Jak widać, leczenie łuszczycy jest wielosystemowe. Każda z postaci tej choroby jest inna i wymaga indywidualnego postępowania. Leczenie i profilaktyka sprawiają, że nawroty są rzadsze i nie wymagają hospitalizacji. Trzeba nauczyć się żyć z tą chorobą, nie rezygnując z nauki i pracy. Wyboru sposobu leczenia dokonuje lekarz po badaniu pacjenta. Najlepiej zwrócić się do dermatologa, który zaleci terapię odpowiadającą konkretnej osobie.

lek. med. Dorota Bystrzanowska